Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

Το κάστανο στο Σέμπρωνα και όχι μόνο

  Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό η καστανιά ανήκει στην τάξη των Φηγωδών και στην οικογένεια των Φηγοειδών με 12 είδη φυλλοβόλων, αιωνόβιων μεγάλων δέντρων ιθαγενή των εύκρατων περιοχών του βορείου ημισφαιρίου.
  Η καστανιά είναι πανάρχαιο δέντρο όπως αποδεικνύεται από διάφορα ευρήματα της εποχής του Χαλκού. Ήταν η τροφή των φτωχών το μεσαίωνα αλλά και κατά τη διάρκεια της κατοχής.
Οι καστανιές είναι μεγάλα δέντρα συνήθως και το ύψος τους μπορεί να φτάσει τα 35 μέτρα. Είναι είτε αυτοφυή είτε καλλιεργούνται για τους νόστιμους καρπούς τους και για την καλή σε ποιότητα ξυλεία τους αλλά και σαν καλλωπιστικά σε διάφορα πάρκα. Οι καστανιές πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και δεν ευδοκιμούν σε χαμηλότερα υψόμετρα. Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με εμβολιασμό. Το δέντρο ανθίζει κατά την άνοιξη και τα κάστανα ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Νοεμβρίου ανάλογα με τις συνθήκες και την ποικιλία.
  Κάθε δέντρο μπορεί να δώσει από 30-50 κιλά κάστανα. Το μέγιστο της απόδοσης θεωρείται το 50ό-60ό έτος της ηλικίας του. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα είναι απαγορευτικά για την ανάπτυξη του φυτού.
   Ο καρπός της, το κάστανο, βρίσκεται μέσα σε ένα ξυλώδες περίβλημα που έχει αγκάθια εξωτερικά και ανοίγει όταν οι καρποί ωριμάσουν. Ανάλογα με το είδος, μέσα στο περίβλημα υπάρχουν 2-3 καρποί και σε άλλα είδη μόνο ένας.


 Το μέγεθος του κάστανου έχει να κάνει με την υγρασία, τη ποικιλία και τη σύσταση του εδάφους. Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι. 
  Θεραπευτικές χρήσεις: Τα φύλλα της καστανιάς έχουν αποχρεμπτικές ιδιότητες. Το έγχυμα και εκχύλισμα τους χρησιμοποιείται σε αρρώστιες των βρόγχων και κατά του κοκίτη. Το αφέψημα των φύλλων ανοίγει την όρεξη, τονώνει τον οργανισμό και βοηθάει στη χώνευση. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται και για τους ρευματισμούς. Η φλούδα του δέντρου είναι στυπτική και χρησιμοποιείται για να ρίξει τον πυρετό. Τα κάστανα, ωμά ή ψητά, και το αφέψημα που γίνεται αν βράσουμε το αγκαθωτό περίβλημα τους καταπολεμούν τη διάρροια. O καρπός της καστανιάς χρησιμοποιείται σαν φάρμακο για αρκετές αρρώστιες αλλά και στη μαγειρική με θαυμάσια αποτελέσματα.
  Ο καρπός της: Η καστανιά δικαιολογημένα λέγεται και «αρτόδεντρο». Ο καρπός της δίνει 191 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια. Το κάστανο περιέχει 48% νερό, 45% γλυκίδια, 3% πρωτείνες, πολλά ορυκτά άλατα, κυρίως ποτάσιο, καθώς και σημαντικές ποσότητες βιταμίνη Β1 και φυλλικού οξέος. Το κάστανο αποτελεί μια πλήρη τροφή, ιδανική για παιδιά στην ανάπτυξη, για όσους αναρρώνουν και για αθλητές.
  Θρεπτική αξία: Τα κάστανα έχουν υψηλή θρεπτική αξία, καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες και φυτικές ίνες, ενώ περιέχουν ελάχιστο λίπος και καθόλου χοληστερόλη και νάτριο. Οι περισσότεροι ξέρουμε ότι οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε λιπαρά, όμως το κάστανο αποτελεί εξαίρεση. Περιέχει τα λιγότερα λιπαρά από όλους μόλις 1 γραμμάριο ανά μερίδα (τρία κάστανα). Ακόμα όμως κι αυτή η μικρή ποσότητα λίπους αποτελείται κυρίως από μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα κύρια λιπαρά οξέα του κάστανου είναι το λινελαϊκό και το λινολενικό οξύ, δηλαδή τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα, γνωστά για την προστατευτική τους δράση στο καρδιαγγειακό.
  Η περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι υψηλή 13 gr ανά μερίδα ή 87% της συνολικής ενεργειακής σύστασης, γι αυτό και το κάστανο έχει χρησιμοποιηθεί σε συνταγές ως υποκατάστατο δημητριακών ή ακόμα και ως λαχανικό! Σημαντικό ποσοστό των υδατανθράκων στον καρπό αποτελούν οι φυτικές ίνες, απαραίτητες για την καλή λειτουργία του εντέρου. Η περιεκτικότητα σε πρωτεϊνη είναι χαμηλή 1 γραμμάριο ανά μερίδα, αλλά περιέχει σε ικανοποιητικές ποσότητες όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, αποτελώντας έτσι ένα τρόφιμο υψηλής πρωτεϊνικής αξίας.
  Πλούσια πηγή βιταμίνης C: Το κάστανο είναι ο μοναδικός ξηρός καρπός που περιέχει βιταμίνη C, και μάλιστα σε ποσότητα 12 γραμμαρίων ανά μερίδα, που αντιστοιχεί στο 20% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Επίσης αποτελεί καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β. Συγκεκριμένα, περιέχει θειαμίνη, που είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, ριβοφλαβίνη και βιταμίνη Β6, που βοηθούν στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών, και φολικό οξύ. Τέλος, αποτελεί καλή πηγή καλίου, που είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της καρδιακής συστολής και της υδατικής ισορροπίας του οργανισμού.
  Στην Ελλάδα ο καστανάς είναι από τα πιο παλιά και παραδοσιακά επαγγέλματα και η εικόνα ενός ανθρώπου με μία μικρή ψησταριά με το όνομα φουφού,να ψήνει κάστανα το χειμώνα στους δρόμους των μεγάλων πόλεων έχει μείνει κλασσική. Καστανιές βρίσκονται και στις ορεινές περιοχές της Κρήτης όπως είναι και το χωριό μας. Ονομαστές ποικιλίες είναι τα κάστανα Πηλίου και Κρήτης.
 Στο πολύτιμο «Φυτολογικό Λεξικό» τού Π. Γ. Γεννάδιου αναφέρεται: «Πολλαχού της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας τα κάστανα αποτελούσι την κυρίαν τροφήν των αγροτών· βραζόμενα επί εν τέταρτον της ώρας και ακολούθως αποξηραινόμενα εν κλιβάνω και αλεθόμενα μεταβάλλονται εις άλευρον εξ ού παρασκευάζεται είδος άρτου και μάζης (polenta*) ευγεύστου και θρεπτικωτάτης, ής μεγάλη κατανάλωσις γίνεται ιδίως εν Κορσική.» Πολλές φορές αυτό το αλεύρι το χρησιμοποιούν όπως τον νισεστέ ή το κορν-φλάουρ για να «δέσουν» υδαρή παρασκευάσματα, μια και έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε άμυλο. Αυτό δίνει και τη βελούδινη υφή στα κάστανα. Το εν λόγω αλεύρι και γενικά ο καρπός του καστάνου, έσωσαν σε μεγάλο βαθμό τους κατοίκους της περιοχής μας κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
  Κατά την περίοδο της συγκομιδής μπορεί ο επισκέπτης να προμηθευτεί κάστανα στο χωριό μας, σε τιμές παραγωγού και σε άριστη ποιότητα!
  Στο κλείσιμο της ανάρτησης αυτής σας παραθέτουμε τη τοπική παραδοσιακά Χανιώτικη συνταγή της γιαγιάς "Πατάτες με τα κάστανα", όπως πολύ όμορφα παρουσίασε η φίλη μας Αλεξάνδρα στο δικό της blog. Καλή σας όρεξη!


 Πληροφορίες και κομμάτια του κειμένου ελήφθησαν από οπου οδηγούν τα links.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...