Τα κεφάλια μέσα...

  Ένα υπερπαραγωγικό καλοκαίρι τελείωσε. Το χωριό δούλεψε σε πιο γοργούς ρυθμούς... Είχαμε δουλειές με φούντες!

  Στις 23 του Ιούνη γιορτάσαμε, όπως κάθε χρόνο, το εκκλησάκι του Άη-Γιάννη στο Αποπηγάδι. Σε μια τοποθεσία "ποίημα", με θέα όλο το βόρειο κομμάτι του Νομού Χανίων, λίγο πιο κάτω από το εκκλησάκι στη Γητεμένη Βρύση κάτω από τα πλατάνια έγινε η πρώτη επίσημη εκδήλωση του Συλλόγου μας. Οι χωριανοί δούλεψαν εθελοντικά, έστησαν το πανηγύρι, προσέφεραν κρέας, κρασί, τσικουδιά, λάδι, μαγείρεψαν, σέρβιραν, διαφήμισαν και γενικά έκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους για να περάσει ο κόσμος καλά. Η ... self service αυτοσχέδια ταβέρνα προσέφερε τα εφόδια σε φαγητό και ποτό (στοιχειώδη λόγω και των ιδιαιτεροτήτων και των δυσκολιών του τόπου). Ο Δημήτρης Βακάκης με το συγκρότημά του τίμησαν για άλλη μια φορά το Αποπηγάδι! Το σποτ της εκδήλωσης εδώ. Μας βρήκε το ξημέρωμα...

  Επόμενη στάση: 2ο Φεστιβάλ "Γη, Πολιτισμός, Τουρισμός"! Με μεγάλη μας χαρά ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα και δώσαμε το παρόν στο μεγαλύτερο φεστιβάλ του Δήμου μας. Με προβολή φωτογραφιών από το χωριό και τα προϊόντα του, πολύ κέφι, κέρασμα και μοίρασμα ημερολογίων και καρτ-ποστάλ, περάσαμε 6 υπέροχες μέρες. 

 

  Μόλις τελείωσε το φεστιβάλ, και συγκεκριμένα την επόμενη το πρωί, το πρόγραμμα είχε ξεροτήγανα και καλιτσούνια! Οι γυναίκες του χωριού μαζεύτηκαν στο χώρο του Συλλόγου και με πολλή κουβέντα και μεράκι έφτιαξαν τα ξεροτήγανα και τα καλιτσούνια για την εκδήλωση που θα ακολουθούσε...

  Έτσι λοιπόν, στις 4 του Αυγούστου, στην πλατεία του χωριού, υποδεχθήκαμε με χαρά τον κόσμο που ήρθε να μας στηρίξει στο 1ο Ορεινό Αντάμωμα! 

  Το μενού περιλάμβανε κέρασμα με ξεροτήγανο και τσικουδιά στην είσοδο, άφθονο κρασί, βραστό με πιλάφι και πλούσια σαλάτα με μυζήθρα, μπριζόλα με σεμπρωνιώτικες τηγανιτές πατάτες, καλιτσούνια με μέλι, καρπούζι και για τους ξενύχτηδες μακαρόνια στο ζωμό... Υπήρχε πρόβλεψη για τους νηστεύοντες με ντόπια λαχανικά ψημένα στον ξυλόφουρνο με ντομάτα και μυρωδικά. 

  Την εκδήλωση άνοιξαν τα χορευτικά συγκροτήματα "Τα Σφακιά" και "Σταυραετοί" ενώ μας διασκέδασε το μουσικό συγκρότημα των Μιχάλη Μπακατσάκη και Μανώλη Χαμογιωργάκη! Δεν υπάρχουν λόγια να ευχαριστήσουμε και από εδώ όλους τους χωριανούς που βοήθησαν τις μέρες εκείνες που ο παλμός του χωριού χτυπούσε στην πλατεία, τα χορευτικά συγκροτήματα και τους μουσικούς, τους επισκέπτες και τους επαγγελματίες που προσέφεραν τα δώρα για τη λαχειοφόρο αγορά... Πήραμε μεγάλη χαρά και ώθηση για να συνεχίσουμε ακόμα πιο δυναμικά!!!

 Εδώ το σποτ της εκδήλωσης:


 
  Και τώρα που πέρασαν και τα κάστανα... μπαίνουμε σε άλλο ένα έτος δημιουργίας! 
                                                                         Καλή σαιζόν!

Παρακάτω...

Ξεφόρτωσε τη την ελιά, να σε φορτώσει λάδι...

  Η ελιά ή ελαιόδενδρο ή λιόδεντρο (επιστ. Ελαία, Olea) είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών (Oleaceae), το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα. Ο καρπός του ονομάζεται επίσης ελιά και από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Η ελιά υπήρξε το σύμβολο της θεάς Αθηνάς. Eίναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ήμερη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη.

   Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι.

 Εδώ και χιλιάδες χρόνια η ελιά και ο καρπός της «ζει» στην περιοχή της Μεσογείου. Το πολύτιμο αυτό δώρο της φύσης είναι μια ζωντανή κληρονομιά, που συνδέεται με πολλούς τομείς της ζωής μας. Το ελαιόλαδο τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει. Η ελιά, είναι το ιερό δέντρο όλων των θρησκειών, από τους χρόνους της ειδωλολατρίας μέχρι τους χρόνους της εμφανίσεως των μονοθεϊστικών θρησκειών της μεσογείου και ιδιαιτέρως της χριστιανικής θρησκείας.  

  Στην Κρήτη, το λιόδεντρο φαίνεται πως βρίσκει τις ιδανικότερες συνθήκες για την ανάπτυξή του. Προτιμά το ήπιο μεσογειακό κλίμα. Αγαπά την υγρασία αλλά μπορεί να επιβιώσει και σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας. Αγαπά τον ήπιο μεσογειακό χειμώνα και ρουφάει άπληστα το δυνατό μεσογειακό φως. Αναπτύσσεται καλύτερα στα γόνιμα εδάφη. Όμως και στα πιο άγονα, ξερά, και πετρώδη εδάφη όπως εκείνα της Κρήτης μπορεί να ριζώσει και να δώσει καρπούς.

   Οι ελαιώνες του Κρήτης απλώθηκαν με τα χρόνια και σήμερα καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος της συνολικής έκτασης του νησιού. Η γεωργική γη του νησιού που είναι περιπου 3,6 Km2 και αποτελεί το 37% της συνολικής του έκτασης καταλαμβάνεται κατά 65% (2.350.000 στρ.) από ελαιώνες, κατά 10% από αμπελώνες, κατά 3% από Κηπευτικά, κατά 3% από Εσπεριδοειδή και κατά το υπόλοιπο 20% από διαφορα άλλα οπωροφόρα και ετήσιες καλλιέργειες.

   Οι Ελαιώνες του νησιού περιλαμβάνουν σήμερα ένα αριθμό τουλάχιστο 35 εκατ δένδρα και δεν παρουσιάζουν σημαντική ποικιλομορφία. Μια ποικιλία, η Κορωνεϊκή (η Λαδολιά η Ψιλολιά) κυριαρχεί και καταλαμβάνει σήμερα το 85% των ελαιώνων του νησιού. Πρόκειται για μια ποικιλία που παράγει μικρούς άλλα άφθονους καρπούς, σχεδόν κάθε χρόνο και θεωρείται σαν μια από τις πιο παραγωγικές ποικιλίες του κόσμου.Σε μικρότερα ποσοστά υπάρχουν και άλλες ποικιλίες που έχουν αρκετά υψηλόκορμα άλλα λίγο παραγωγικά δένδρα και καλλιεργούνται σε διάφορες περιοχές του νησιού όπως η Τσουνάτη στα Χανιά, η Θρουμπολιά στο Ρέθυμνο και η Χονδρολιά στο Ηράκλειο.

   Στην Κρήτη λίγες είναι οι οικογένειες που δεν ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια. Περίπου 95,5 χιλ. αγροτικές οικογένειες, δηλαδή το σύνολο σχεδόν των αγροτικών οικογενειών άλλα και η πλειονότητα των αστικών οικογενειών της Κρήτης, έχουν και καλλιεργούν μόνες τους ή με την βοήθεια εποχιακών εργατών - κυρίως την περίοδο της συγκομιδής - ένα μικρό ή μεγάλο αριθμό ελαιοδένδρων. Σε κάθε οικογένεια αντιστοιχούν περίπου 150-200 ελαιόδενδρα πράγμα που δίδει την δυνατότητα στους Κρητικούς ελαιοπαραγωγούς να φροντίζουν σχεδόν μόνοι τους όλες τις εργασίες που απαιτεί η καλλιέργεια. 

   ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Οι περισσότερες από τις έρευνες που έχουν γίνει διεθνώς, αναδεικνύουν την κρητική ως το καλύτερο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής.

   Παράδειγμα προς μίμηση για υγεία και μακροζωία αποτελούν, σύμφωνα με όλες τις έρευνες, οι Κρήτες προηγούμενων γενεών. Οι έρευνες έδειξαν ότι το μοντέλο διατροφής που προφυλάσσει από εμφράγματα του μυοκαρδίου καθώς και από διάφορες μορφές καρκίνου είναι εκείνο που ακολουθούσε ο αγροτικός πληθυσμός της Κρήτης. Λιτή διατροφή, πλούσια σε χορταρικά, φρούτα, ζυμωτό μαύρο ψωμί, αγνό τυρί, τροφές μαγειρεμένες μ’ ελαιόλαδο. Σημαντικός παράγοντας για την καλή υγεία του πληθυσμού της Κρήτης αποτελούσε επίσης η σωματική άσκηση. Η κατανάλωσή ελαιολάδου την ημέρα από τους Κρήτες ξεπερνά τα 70 γραμμάρια ημερησίως. Το μυστικό της μακροζωίας φαίνεται ότι βρίσκεται κυρίως στο ελαιόλαδο.

   ΠΡΟΪΟΝΤΑ: Εκτός από το λάδι το δένδρο της Ελιάς, μας προσφέρει και πολλά άλλα προϊόντα.

  Οι καρποί της ελιάς που παρασκευάζονται με διάφορους τρόπους ανάλογα με την ποικιλία, χρησιμοποιούνται σαν συμπλήρωμα στο πρόγευμα, στις σαλάτες, αλλα και σε πολλά φαγητά και αποτελούν άριστη, γευστική και υγιεινή τροφή.

Στην Κρήτη είναι γνωστοί πολλοί τρόποι παραδοσιακής παρασκευής που χρησιμοποιούνται στα σπίτια για οικογενειακή χρήση η σε μικρές βιοτεχνίες για διάθεση στο εμπόριο. Οι πιο γνωστοί από αυτούς είναι:

Ελιές πράσινες σε άλμη η τσακιστές που γίνονται με καρπούς ποικιλίας Τσουνάτης η Μουρατολιάς.

Ελιές μαύρες παστές η σε άλμη που γίνονται από καρπούς χονδρόκαρπων ποικιλιών (Θρουμπολιά Χονδρολιά, Τσουνάτη) η καρπούς της μικρόκαρπης και πλέον διαδεδομένης στην Κρήτη ποικιλίας Λιανολιάς η Κορωνέϊκης.

Το ξύλο της ελιάς χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα σαν καύσιμη ύλη, για ξυλοδεσιές στην αρχιτεκτονική, για εμπόλια στη σύνδεση κιόνων, για στειλεούς αγροτικών και άλλων εργαλείων, αλλά και για την κατασκευή ξοάνων θεών και άλλων ξύλινων αγαλμάτων.

Σήμερα το ξύλο της ελιάς αποτελεί πρώτη ύλη για κατασκευή επίπλων αλλά και ξυλόγλυπτων. Στην Κρήτη υπάρχουν αρκετά άριστοι τεχνίτες που παράγουν πραγματικά αριστουργήματα από το ξύλο της ελιάς. Το σκληρό ανθεκτικό και συγχρόνως εξαιρετικό σε εμφάνιση ξύλο της Ελιάς με τα πολυποίκιλα φυσικά σχήματα του αποτελεί εξαίρετη πρώτη ύλη για κατασκευή τραπεζιών, καρεκλών, κρεβατιών αλλά και πολλών άλλων διακοσμητικών αντικειμένων.

Τα φύλλα και τα κλαδιά της ελιάς που χρησιμοποιούνταν για στρώματα στα παλιά χρόνια, χρησιμοποιούνται σήμερα για ζωοτροφή και καύσιμη ύλη.

Τα φύλλα της ελιάς που αφαιρούνται από τον καρπό στα ελαιουργεία χρησιμοποιούνται σαν πρώτη ύλη για παρασκευή (κομπόστ) λιπάσματος κατάλληλου για την λίπανση των ελαιώνων που προορίζονται για παραγωγή βιολογικού ελαιολάδου. 

 Στο Σέμπρωνα παλαιότερα η καλλιέργεια της ελιάς και η παραγωγή λαδιού ήταν περιορισμένη. Με μικρό αριθμό ελαιοδένδρων οι περισσότεροι κάλυπταν τις δικές τους ανάγκες ενώ λίγοι ήταν αυτοί που έιχαν πολλά ελαιόδενδρα. Η μη χρήση λιπασμάτων και η ζημιά που προκαλούσε πολλές φορές το χιόνι - λόγω του υψομέτρου - δεν επέτρεπαν σημαντική παραγωγή. Μετά τον πόλεμο άρχισε η συστηματική καλλιέργεια του δένδρου ενώ νέα ελαιόδενδρα φυτεύθηκαν κυρίως γύρω στο 1970. Σήμερα υπάρχει επάρκεια και μια ποσότητα βγαίνει στο εμπόριο. Ευελπιστούμε για συστηματικότερη αξιοποίηση της παραγωγης.

Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου πάρθηκε από όπου οδηγούν τα links.

Παρακάτω...

Το παζάρι των Βουκολιών, τότε και σήμερα

Πλατεία Βουκολιές, Δεκέμβριος 1961

Πλατεία Βουκολιές, Μεγάλη Παρασκευή 1935

  Από το blog "ΚΙΣΣΑΜΟΣ-ΚΙΣΑΜΟΣ (ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ": "Οι Βουκολιές πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν το εμπορικό κέντρο της Κεντρικής και Ανατολικής Κισάμου και μέρους του Κεντρικού Σελίνου. Η περιοχή, καθώς ήταν γεωργοκτηνοτροφική, συγκέντρωνε κόσμο για πώληση και ανταλλαγή προϊόντων.

  Ένα παζάρι, ένας τόπος δηλαδή δημόσιας αγοράς, το μοναδικό ίσως στην Κρήτη, που ξεκίνησε τον καιρό της Τουρκοκρατίας, λειτουργεί ακόμα και στις μέρες μας στις Βουκολιές. Το παζάρι αυτό γινόταν κάθε Σάββατο και μάζευε από τα γύρω χωριά τον αγροτικό κόσμο για μια ανταλλαγή αγροτικών προϊόντων.

  Το παζάρι των Βουκολιών τα παλαιότερα χρόνια ήταν ένας από τους κυριότερους χώρους για οικονομικές συναλλαγές και κοινωνικές σχέσεις. Όμως σήμερα με την ανάπτυξη των συγκοινωνιών και την αλλαγή του τρόπου ζωής έχει υποβαθμιστεί σε σημαντικό βαθμό και μια παράδοση εκατό χρόνων κινδυνεύει να χαθεί. Στις μέρες μας συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία το παζάρι της Μεγάλης Παρασκευής. Είναι η εμποροπανήγυρη του νομού και η μοναδική με το λαϊκό χαρακτήρα της παλαιάς εποχής.

  Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων γινόταν κυρίως εμπόριο ζώων αλλά και λαχανικών, όμως έμποροι από τα Χανιά πούλαγαν και διάφορα άλλα είδη. Οι μέρες όμως που το παζάρι έφθανε στο αποκορύφωμα του ήταν την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου και τη Μεγάλη Παρασκευή. Τη Μεγάλη Παρασκευή μάλιστα γίνονταν και τα συνοικέσια, γι’ αυτό κατέβαιναν κοπέλες στις Βουκολιές από τα γύρω χωριά.

  Το παζάρι στα χρόνια της άνθισης του καταλάμβανε όλη τη σημερινή πλατεία των Βουκολιών. Πριν τον πόλεμο οι κρεοπώλες ήταν στην ανατολική πλευρά της πλατείας κάτω από ένα μεγάλο υπόστεγο. Μετά τον πόλεμο απαγορεύθηκε η πώληση κρεάτων από υπαίθριους κρεοπώλες για λόγους υγιεινής και από τότε δημιουργήθηκαν εκεί μαγαζιά με ψυγεία για το εμπόριο κρέατος.

  Το εμπόριο ζώων κυριαρχούσε από παλιά στο παζάρι των Βουκολιών. Οι βοσκοί έφερναν ολόκληρα κοπάδια από πρόβατα, κατσίκια και βόδια, που σφάζονταν ή πουλιούνταν εκεί. Μάλιστα το πρώτο έργο υποδομής που έγινε στις Βουκολιές ήταν ένα κτίριο για τη σταύλιση των ζώων, που προορίζονταν για το Παζάρι του Σαββάτου. Κατασκευάστηκε με προσωπική εργασία των κατοίκων και διατηρείται μέχρι σήμερα. Έχει στεγάσει κατά καιρούς διάφορες υπηρεσίες και συλλόγους, το Δήμο και την Αστυνομία.

  Η ατμόσφαιρα θύμιζε γιορτή, καθώς ήταν μια ευκαιρία για φίλους και συγγενείς να ξαναβρεθούν, αφού, καθώς δεν υπήρχαν ξενοδοχεία, όσοι έρχονταν για το παζάρι αναγκάζονταν να καταλύουν σε φιλικά και συγγενικά σπίτια.

  Στηνόταν την παραμονή του παζαριού υπαίθριες ταβέρνες και τηγάνιζαν ψάρια, πατάτες, έψηναν κρέας, όλα με στοιχειώδη εξοπλισμό. Τη Μεγάλη Παρασκευή καταναλώνονταν πολλοί χοχλιοί και πολλά σαρακοστιανά και πουλιούνταν πάνω από χίλια ζώα."

   Ο περιηγητής Σπρατ το 1850 γράφει ότι ήταν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο παζάρι της Κρήτης και συγκέντρωνε γύρω στους 2000 ανθρώπους κάθε Σάββατο. Την Παρασκευή το απόγευμα ή αργά το βράδυ ξεκινούσαν από το Σέμπρωνα με τα προϊόντα τους για να βρίσκονται τα ξημερώματα του Σαββάτου στις Βουκολιές. Ο χρόνος που χρειαζόταν για να φθάσουν με φορτωμένα τα άλογα ήταν περίπου τρεις ώρες. Πολλοί που έφευγαν από νωρίς την Παρασκευή και έμεναν στις Βουκολιές σε συγγενικά σπίτια, κρατούσαν τροφή για το άλογό τους για να μην επιβαρύνουν περισσότερο τους ανθρώπους που τους φιλοξενούσαν.

  Πουλούσαν οι Σεμπρωνιώτες πατάτες από τον Αύγουστο και μετά, κάστανα τον Οκτώβριο, αρνιά, ρίφια, πρόβατα, κατσίκες, γουρουνόπουλα, τυριά, δέρματα και πολλά άλλα. Εκεί έβρισκαν πεταλάδες για να πεταλώσουν τα άλογά τους, σαμαράδες και ό,τι άλλο χρειάζονταν.

  Υπάρχουν πολλές ευχάριστες και δυσάρεστες ιστορίες που αφορούν το παζάρι την περίοδο εκείνη μέχρι που ήρθε ο δρόμος και το αυτοκίνητο και σιγά-σιγά άλλαξαν τα πράγματα. Οι Σεμπρωνιώτες στράφηκαν στην αγορά της πόλης και χάθηκε μια πολύ όμορφη εποχή.

Παρακάτω...

Του χωριάτη ο γιατρός...

  Με τον Αναγκαστικό Νόμο υπ` αριθ. 965 της 22/24 Νοεμ. 1937(ΦΕΚ Α` 476) "Περί οργανώσεως των Δημοσίων νοσηλευτικών και Υγειονομικών Ιδρυμάτων.", έγινε η πρώτη µεγάλη µεταρρύθµιση στο υγειονοµικό πρόβληµα της χώρας. Για πρώτη φορά ιδρύθηκαν πολυιατρεία στις πόλεις και υγειονοµικοί σταθµοί στις αγροτικές κοινότητες. Συνεπώς έγινε μια σηµαντική προσπάθεια οργάνωσης ενός συστήµατος παροχής πρωτοβάθµιας περίθαλψης στον πληθυσµό.

  Η ίδρυση των αγροτικών ιατρείων σε αγροτικές περιοχές συνέβαλε δραστικά στην τόνωση του αγροτικού πληθυσµού και έδειξε ότι πρόκειται για µια πρώτη προσπάθεια µε τις όποιες ελλείψεις είχε αυτή. Παρόλα αυτά η προσπάθεια του Υπουργείου Υγιεινής να επεκτείνει τον θεσµό σε όλη την επικράτεια απέτυχε εξ’ αιτίας της σηµαντικής έλλειψης οικονοµικών πόρων, της έλλειψης κρατικής οργάνωσης καθώς και της απουσίας οργανωµένης πολιτικής υγείας στη χώρα (έτη 1940-1950 - Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος Πόλεμος). Στην τριετία 1951-1953 λειτούργησαν τριάντα τρία (33) Υγειονοµικά Κέντρα.

  Με το Ν.Δ. 2592 της 17/18 Σεπτεμβρίου 1953 (Α 254) "Περί οργανώσεως της Ιατρικής αντιλήψεως.", προβλέφθηκε η διαίρεση της χώρας σε δεκατρείς (13) Υγειονοµικές Περιφέρειες, η σύσταση υγειονοµικών συµβουλίων και η οργάνωση της πρωτοβάθµιας περίθαλψης µε την δηµιουργία Υγειονοµικών σταθµών στις αγροτικές περιοχές. Στη συνέχεια, µε το Ν. 3487 της 31/31-12-55 (Α 354) "Περί Κοινωνικής Ασφαλίσεως των Αγροτών", προβλέφθηκε η σύσταση ενός ικανού αριθµού αγροτικών ιατρείων και υγειονοµικών σταθµών για την κάλυψη των υγειονοµικών αναγκών της υπαίθρου, ενώ µε το Ν.Δ. 67 της 18/20.12.1968 "Περί λήψεως μέτρων διά την κάλυψιν των υγειονομικών αναγκών της υπαίθρου."(Α' 303), θεσπίστηκε για τους από φοιτους των Ιατρικών Σχολών η υποχρεωτική ενιαύσια υπηρεσία υπαίθρου. Με το θεσµό αυτό καλύφθηκαν οι βασικές ανάγκες του θεσµού της πρωτοβάθµιας περίθαλψης και στελεχώθηκαν τα αγροτικά ιατρεία. Συνεπώς, µε τη λήξη της δεκαετίας του 1970 έχει ολοκληρωθεί µια σηµαντική προσπάθεια για την οργάνωση ενός δικτύου παροχής πρωτοβάθµιων υπηρεσιών υγείας στους κατοίκους της υπαίθρου. - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙ∆ΑΣ ΥΓΕΙΑΣ (Σ. Α. Αλεξιάδου, Ε. Α. Αλεξιάδου, Α. Χαµαλίδου).


  Ο γιατρός ο οποίος άφησε έντονα τα σημάδια της παρουσίας του και της πολύχρονης προσφοράς του στον τόπο μας ήταν ο Κωνσταντίνος Ντουντουλάκης από το Ντερέ, όπου ήταν και η έδρα του αγροτικού ιατρείου. Κάθε Τετάρτη ήταν η μέρα επίσκεψης του γιατρού στα χωριά μας (Σέμπρωνα-Πρασσέ-Νέα Ρούματα). Δρόμοι και αυτοκίνητα δεν υπήρχαν. Ένα πανέμορφο αρσενικό άλογο (μπεγίρι) είχε ο γιατρός με μια καταπληκτική χαίτη. Πάντα ήταν συνεπής στα δρομολόγιά του, εξαίρετος άνθρωπος και επιστήμονας. Γιατρός για όλα, για χτυπήματα, για πληγές, για κάθε σωματικό πόνο, για εγκύους. Το πρώτο ιατρείο ήταν στα Μπομπολιανά στο σπίτι του μπάρμπα-Μάρκο με του οποίου τη γυναίκα είχε συγγένεια ο γιατρός.
  Όταν χτίστηκε το Κοινοτικό Κατάστημα το 1972-1973 χρησιμοποιήθηκε ένα δωμάτιο για το σκοπό αυτό. Σήμερα συνεχίζεται ο θεσμός αλλά, δυστυχώς, δεν υπάρχει συνέπεια. Μάλιστα με τη νομοθεσία για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και δεδομένου ότι στο χωριό δεν υπάρχει προς το παρόν τέτοια δυνατότητα, φοβούμαστε για την πρακτική κατάργησή του.

Παρακάτω...

Ψάχνοντας το πρώτο χελιδόνι...

"Μας αφήνει σιγά σιγά ο χειμωνιάτικος καιρός και την Τετάρτη οι βροχές και οι πρόσκαιρες χιονοπτώσεις περιορίζονται στα ανατολικά και την βόρεια Κρήτη, μέχρι το βράδυ όταν και θα σταματήσουν. Η Πέμπτη και η Παρασκευή χαρακτηρίζονται από ηλιοφάνεια σχεδόν σε όλη την χώρα, χωρίς να λείπει ο παγετός νωρίς το πρωί και την νύχτα στα ηπειρωτικά. Η θερμοκρασία θα σημειώσει άνοδο. Οι άνεμοι θα πνέουν κυρίως βόρειοι, βορειοδυτικοί, 3-5 μποφόρ."

  Να το δούμε και να μην το πιστέψουμε!!! Τόσο κρύο φέτος... Μέσα σε όλα, την Κυριακή το πρωί όσοι ξύπνησαν νωρίς και μπήκαν στα αυτοκίνητά τους, για να πάνε στις δουλειές τους ή στην εκκλησία, ανακάλυψαν ότι δεν έβλεπαν τίποτα... Τα ξημερώματα έριξε βροχή ανακατεμένη με σκόνη από την Αφρική - κοινώς λάσπη... Στη συνέχεια άρχισε να βρέχει κανονικά για να το γυρίσει από χτες σε ψιλό-ψιλό χιόνι και - τί πρωτότυπο - κρύο.

 

Και να σκεφτεί κανείς ότι ο Μάρτης μπήκε έτσι:

Α, ρε, τί τραβάνε οι Σεμπρωνιώτες...

  Πού θα πάει... Θα 'ρθει κι η άνοιξη...

 

Παρακάτω...

Μήνα που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό...

  Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προιόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού. Είναι γνωστό ως καρπός από την αρχαιότητα και αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βίβλο. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες στην Ελλάδα. Γενικότερα διαχωρίζονται με βάση το χρώμα, λευκό, κόκκινο και μαύρο. Το σταφύλι ιατρικά καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών. Είναι πλούσιο σε κάλιο και βιταμίνες, έχει αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της ρεσβερατρόλης, που βρίσκεται στη φλούδα του. Τα σταφύλια αναπτύσσονται σε τσαμπιά των εξι έως τριακοσίων ρωγών και μπορεί να έχουν μαύρο, σκούρο μπλε, κίτρινο, πράσινο, λευκό ή ροζ χρώμα.

  Ο μούστος ή γλεύκος(το) είναι το υγρό προϊόν σύνθλιψης των καρπών του κλήματος, ο χυμός που παράγεται από τις ρώγες των σταφυλιών. Παίρνει το χρώμα του από τις χρωστικές ουσίες του φλοιού των σταφυλιών, οπότε μπορεί να είναι λευκωπός έως ερυθρός, με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα. Χρησιμοποιείται για την παραγωγή διαφόρων άλλων προϊόντων, όπως του οίνου, μετά από αλκοολική ζύμωση, καθώς και σε παραδοσιακά προϊόντα όπως το πετιμέζι, η μουσταλευριά και το μουστοκούλουρο. Ο μούστος δημιουργείται με σύνθλιψη στα πατητήρια των οινοπαραγωγών και στη συνέχεια ακολουθείται η διαδικασία.

  Το Πετιμέζι προέρχεται από συμπύκνωση μούστου εξαιρετικών και ώριμων σταφυλιών της Κρήτης. Έχει υπέροχο άρωμα και γεύση. Είναι ένα προϊόν φτιαγμένο με παραδοσιακό τρόπο και χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία σε παραδοσιακά σπιτικά γλυκά, σε τηγανίτες, σε λουκουμάδες και άλλα. Είναι άριστο σιρόπι για κάθε είδους παγωτό.
Το προϊόν αυτό χρησιμοποιήθηκε από τους προγόνους μας ως θερμαντικό μέσο την περίοδο του πολέμου, αλλά και ως γλυκαντική ουσία στη ζαχαροπλαστική, την περίοδο που η ζάχαρη - λόγω της υψηλής της τιμής - ήταν ένα είδος πολυτελείας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη σύγχρονη νοικοκυρά σε αναλογία 1:1 αντί της ζάχαρης σε όλα τα γλυκά, ακόμη και στο ψωμί με βούτυρο, ενώ είναι και το βασικό συστατικό για τα γλυκά κουταλιού που ονομάζονται ρετσέλια. Εκτός από την θεσπέσια και λησμονημένη γεύση του, προσδίδει άρωμα, χρώμα και πολλά θρεπτικά συστατικά όπου κι αν χρησιμοποιηθεί. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί αντί του μούστου στην παρασκευή μουσταλευριάς.

Το πετιμέζι είναι κατάλληλο:

• για μουσταλευριά, μουστοκούλουρα και μουστοκαλάμαρα
  ο μούστος που απαιτείται φτιάχνεται με 2-3 μέρη νερό - ανάλογα με τη γλυκύτητα που επιδιώκουμε - και 1 μέρος πετιμέζι
• για πετιμέζι λικέρ 3 μέρη πετιμέζι και 1 μέρος τσικουδιά
• για σφηνάκι πετιμέζι 3 μέρη τσικουδιά και 1 μέρος πετιμέζι
• ως σιρόπι στο παγωτό 1 κουταλιά της σούπας στο μπολ
• ως γλυκαντικό στο γιαούρτι 2 κουταλιές της σούπας στο μπολ
• ως δροσιστικό 1 μέρος πετιμεζιού 4 μέρη παγωμένου νερού
• ως γρανίτα 1 μέρος πετιμεζιού 4 μέρη τριμμένου πάγου

  Η ιστορία του αµπελιού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Αρκεί να αναλογιστούµε ότι κουκούτσια αγριοστάφυλων έχουν βρεθεί ακόµη και σε σπηλιές που κατοικήθηκαν από νοµαδικά προϊστορικά φύλα... Πριν από την εποχή των παγετώνων η άµπελος ευδοκιµούσε στην πολική ζώνη. Οι παγετώνες όµως περιόρισαν την εξάπλωσή της, ωθώντας διάφορα είδη άγριων αµπέλων προς θερµότερες ζώνες, όπως η κεντρική και ανατολική Ασία, η κεντρική και νότια Ευρώπη, αλλά και η ευρύτερη περιοχή του νότιου Καυκάσου. Εκεί γεννήθηκε το είδος «Άµπελος η Οινοφόρος» (Vitis vinifera), που σήµερα σε διάφορες ποικιλίες του καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά.

  Η τέχνη της αµπελουργίας εικάζεται ότι ξεκίνησε µε την αγροτική επανάσταση γύρω στο 5000 π.Χ. Από τους πρώτους γνωστούς αµπελοκαλλιεργητές θεωρούνται οι Άριοι (πρόγονοι των Περσών και των Ινδών που ζούσαν στην περιοχή Καυκάσου-Κασπίας), οι σηµιτικοί λαοί και οι Ασσύριοι. Το κρασί µάλιστα εκείνη την εποχή ήταν γνωστό ακόµη και στην αρχαία Κίνα! Κατόπιν οι τέχνες της αµπελουργίας και της οινοποιίας πέρασαν στους Αιγύπτιους, στους λαούς της Παλαιστίνης, της Φοινίκης και στους Έλληνες.

  Η Αίγυπτος είχε µακρά παράδοση στην οινοποιία, η οποία ξεκινά πριν από το 4000 π.Χ.: οι αρχαίοι Αιγύπτιοι διέθεταν ακόµη και µηχανικά πιεστήρια, ενώ έχουν βρεθεί αµφορείς της Νέας ∆υναστείας (1600-1100 π.Χ.) στους οποίους αναγράφονται η προέλευση, η σοδειά και ο οινοποιός. Στη Μεσοποταµία γύρω στο 1700 π.Χ. ο Βαβυλώνιος βασιλιάς Χαµουραµπί είχε θεσπίσει νοµοθεσία για την τιµή του κρασιού, αλλά και για το ότι αυτό έπρεπε να καταναλώνεται µόνο το διάστηµα µετά τον τρύγο (η παλαίωση προφανώς ήταν κάτι άγνωστο για την εποχή). Παρά τη µακρά παράδοσή τους, οι λαοί αυτοί γρήγορα έχασαν τη φήµη των σπουδαίων οινοποιών, πράγµα που πιθανότατα οφείλεται στο ότι το αµπέλι έδινε καλύτερες ποικιλίες σε µεσογειακά κλίµατα, όπως της Φοινίκης και της Ελλάδας.

Miracle at Cana - Nickolas Martori

  Οι σηµιτικοί λαοί της ανατολικής Μεσογείου γνώρισαν το κρασί από τα πρώτα χρόνια, αν κρίνουµε από τις πολυάριθµες αναφορές της Παλαιάς ∆ιαθήκης σε αυτό. Η σηµασία του µάλιστα ήταν τόσο µεγάλη για την κοινωνική ζωή, αν αναλογιστούµε ότι ο Ιησούς Χριστός πραγµατοποίησε το πρώτο θαύµα του στην Κανά της Γαλιλαίας, µετατρέποντας το νερό σε κρασί, ώστε να µπορέσει να συνεχιστεί ο γάµος στον οποίο ήταν προσκεκληµένος.

  Οι Φοίνικες ήταν ξακουστοί οινοποιοί, αλλά και έµποροι: φοινικικοί αµφορείς για κρασί έχουν βρεθεί σχεδόν σε κάθε περιοχή της ανατολικής και της κεντρικής Μεσογείου. Ένα από τα πρώτα µεγάλα κέντρα θαλάσσιου οινεµπορίου ήταν η Τύρος.

  Οι Έλληνες ανέπτυξαν ιδιαίτερα την οινοποιία, σχεδόν µονοπωλώντας την αγορά για αιώνες. Γνώρισαν το κρασί πιθανότατα από την αρχή της εγκατάστασής τους στο σηµερινό τους τόπο. ∆εν είµαστε ακόµη βέβαιοι από πού διδάχτηκαν την τέχνη της οινοποιίας, σύµφωνα όµως µε µια από τις επικρατέστερες θεωρίες, την έµαθαν από τους ανατολικούς λαούς (Φοίνικες ή Αιγύπτιους) µε τους οποίους είχαν ανεπτυγµένες εµπορικές σχέσεις, ιδίως οι Μινωίτες.

  Κρήτη... «Η γη στη µέση της θάλασσας που έχει το χρώµα του κρασιού...», κατά τον Όµηρο.

  Η ιστορία του κρασιού στην Κρήτη και οι δεσµοί του µε το νησί έχουν τις ρίζες τους πολύ πιο παλιά, πριν ακόµη και από τα οµηρικά έπη. Εδώ και περίπου έναν αιώνα οι ανασκαφές στην Κρήτη του διεθνούς φήµης αρχαιολόγου sir Arthur Evans έφεραν στο φως το θαύµα του Μινωικού Πολιτισµού. Στο παλάτι της Κνωσού, το αρχαιότερο αρχιτεκτονικό µνηµείο στην Ευρώπη, ανακαλύφθηκαν πολυτελή τετραώροφα κτίρια µε παροχές τέτοιες, που η υπόλοιπη Ευρώπη θα αποκτούσε αρκετές χιλιετίες αργότερα. Ο Έβανς εντυπωσιάστηκε τόσο από το επίπεδο διαβίωσης των αρχαίων Κρητών, που τους εκθίαζε πολύ συχνά σε πρωτοσέλιδα άρθρα του στα δηµοφιλέστερα έντυπα του κόσµου. Στις πολύχρωµες τοιχογραφίες των µινωικών παλατιών απεικονίζεται µια ζωή γεµάτη δηµιουργικότητα, καλαισθησία, αλλά και σε απόλυτη αρµονία µε το φυσικό περιβάλλον. Οι Μινωίτες καλλιεργούσαν τη γη τους και γεύονταν αυτά που απλόχερα τους προσέφερε. Στις εκατοντάδες πινακίδες που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη βλέπουµε µια ακµάζουσα οικονοµία µε γεωργικές, κτηνοτροφικές και εµπορικές δραστηριότητες. Μεταξύ των προϊόντων που καλλιεργούσαν µε επιτυχία και εµπορεύονταν οι αρχαίοι Κρήτες ξεχωρίζουµε το λάδι, τα σιτηρά, αλλά και το κρασί.

Το Μινωικό πατητήρι στο Βαθύπετρο

  Το αµπέλι καλλιεργείται συστηµατικά στην Κρήτη εδώ και περίπου 4.000 χρόνια! ∆εν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το αρχαιότερο πατητήρι σταφυλιών, ηλικίας µεγαλύτερης των 3.500 ετών, έχει ανακαλυφθεί στην περιοχή του Βαθύπετρου. Από τον Όµηρο γνωρίζουµε πως τα κρητικά κρασιά ήταν ξακουστά σε όλο τον τότε γνωστό κόσµο. Πέρα από το ηλικίας 3.500 ετών πατητήρι, εντυπωσιακοί αµφορείς, τεράστιοι υπόγειοι χώροι αποθήκευσης, σχετικές απεικονίσεις σε όλα τα µινωικά ανάκτορα, αλλά και αναρίθµητες καταχωρίσεις για µεγάλες ποσότητες κρασιού στα µινωικά αρχεία σηµατοδοτούν όχι µόνο τον κεντρικό ρόλο που έπαιζε το κρασί στη ζωή του νησιού, αλλά και το υψηλό επίπεδο γνώσης των Μινωιτών για αυτό.

  Όµως το κρητικό κρασί δεν µένει αυστηρά στο νησί. Ταξιδεύει... Οι Μινωίτες, µε τα πλοία τους γεµάτα µε τα προϊόντα της κρητικής γης, γυρίζουν όλη τη Μεσόγειο. Έτσι, φθάνουν στην αυλή του ισχυρότερου άνδρα του αρχαίου κόσµου, του Αιγύπτιου φαραώ: σε αιγυπτιακές τοιχογραφίες βλέπουµε Κρήτες να καταφθάνουν µε τα πλοία τους στα αιγυπτιακά λιµάνια. Ανάµεσα στα εµπορεύµατα διακρίνονται και αµφορείς, που πιθανότατα ήταν γεµάτοι κρητικό κρασί. Στο ναυάγιο ενός τέτοιου πλοίου, το οποίο ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι στα ανοιχτά της Τουρκίας, βρέθηκε ένας τέτοιος αµφορέας, ακόµη σφραγισµένος και γεµάτος µε κρασί, ηλικίας πάνω από 3.000 ετών.

  Η καλλιέργεια του αµπελιού και η παραγωγή κρασιού στην Κρήτη συνεχίζονται ασταµάτητα στη διάρκεια των αιώνων. Στον «Κώδικα της Γόρτυνας», το αρχαιότερο νοµικό κείµενο στην Ευρώπη, βλέπουµε πρώτη φόρα µια σειρά από κανόνες για την καλλιέργεια του αµπελιού.

  Όταν µερικούς αιώνες αργότερα η Κρήτη γίνεται επαρχία της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας, οι Ρωµαίοι συνειδητοποιούν ότι οι ανάγκες τους σε κρασί −το οποίο αγαπούν ιδιαίτερα− είναι τόσο µεγάλες, που δεν καλύπτονται από τα αµπέλια της ιταλικής χερσονήσου. Η λύση ακούει τελικά στο όνοµα Κρήτη... Οι πεδιάδες και οι λόφοι της µετατρέπονται σταδιακά σε τεράστιους αµπελώνες, ενώ οι Κρήτες οινοποιοί βελτιώνουν όλο και περισσότερο τις µεθόδους οινοποίησης και παράγουν άριστα γλυκά κρασιά, τα οποία, µέσω της Ρώµης, κατακτούν όλο τον τότε γνωστό κόσµο. Πολλοί Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς της εποχής εκθειάζουν τον κρητικό οίνο, ο οποίος θεωρείται πως διαθέτει και φαρµακευτικές ιδιότητες. Οι πολυάριθµοι κρητικοί αµφορείς που έχουν βρεθεί είναι αδιαµφισβήτητοι µάρτυρες αυτής της αρχαίας εµπορικής επιτυχίας. Ένας µάλιστα από αυτούς, που ανακαλύφθηκε στην Ποµπηία, γράφει ακόµη στο στόµιό του, στα Λατινικά, «CRET EXC», που, σύµφωνα µε τους ειδικούς, σηµαίνει «Εξαιρετικός Κρητικός Οίνος».

 Η χριστιανική παράδοση αρχίζει σιγά σιγά να επιβάλλεται στον κόσµο και το άστρο της παγανιστικής Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας να δύει. Το κρασί όµως διατηρεί τη σηµαντική θέση που έχει στη ζωή των ανθρώπων. Η Ελλάδα, αλλά και όλος σχεδόν ο µεσογειακός κόσµος, ενσωµατώνεται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, την πρώτη χριστιανική υπερδύναµη η οποία αρχίζει να δηµιουργείται. Η Κρήτη εµπλέκεται σε µια σειρά από πολέµους και ταραχές που δεν ευνοούν την καλλιέργεια του αµπελιού και την οινοπαραγωγή. Τελικά κατακτάται από τους Βενετούς το 1204. Στη βυζαντινή Ελλάδα η παραγωγή και ιδιαίτερα η εξαγωγή του κρασιού γνωρίζουν κάµψη. Η Κρήτη όµως, εκµεταλλευόµενη τόσο την ασφάλεια, όσο και τα εµπορικά δίκτυα που προσφέρουν οι Βενετοί, ξεκινά τη δεύτερη −και µεγαλύτερη− στη µακραίωνη ιστορία της επέλαση στις αγορές κρασιού της Ευρώπης. Η κρητική οινοποιία και οι εξαγωγές ανθούν υπό την κυριαρχία των Βενετών. Το 1415 εξάγονται περισσότερα από 20.000 βαρέλια οίνου εξαιρετικής ποιότητας. Ενάµιση αιώνα αργότερα οι εξαγωγές φθάνουν τα 60.000 βαρέλια.

  Το 1669 η Κρήτη κατακτάται από τους Οθωµανούς. Για τους επόµενους δύο αιώνες η εικόνα της παραγωγής κρασιού στην Κρήτη δεν είναι ξεκάθαρη, όµως η απαγόρευση της κατανάλωσης αλκοόλ από το Ισλάµ δεν µπορεί παρά να είχε αρνητικές συνέπειες. Η παραγωγή µειώνεται, ενώ η επαφή µε τις αγορές της ∆ύσης γνωρίζει φθίνουσα πορεία. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγες οι φορές που ακόµη και οι ανώτατοι θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες των Οθωµανών, οι σουλτάνοι, υποκύπτουν στα θέλγητρα αυτού του εξαιρετικού ποτού.

  Η Κρήτη απελευθερώνεται από τον οθωµανικό ζυγό στα τέλη του 19ου αιώνα. Η νέα και αρκετά προοδευτική, ανεξάρτητη διοίκηση του νησιού προωθεί µε όλες τις δυνάµεις της την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισµό της αγροτικής παραγωγής. Έτσι, ξεκινά και η αναγέννηση της οινοπαραγωγής. Στη διεθνή έκθεση που οργανώνεται στα Χανιά στις αρχές του 20ού αιώνα για να προβάλει τα νέα κρητικά προϊόντα στις αγορές της ∆ύσης βραβεύονται για την ποιότητα των κρασιών τους 18 οινοποιοί.

  Το 1913 η Κρήτη προσαρτάται στο ελληνικό κράτος. Όµως η ταραγµένη ιστορία της Ελλάδας τις επόµενες δεκαετίες, µε τους αλλεπάλληλους πολέµους, δεν ευνοεί τις εξαγωγές, γεγονός που επηρεάζει ιδιαίτερα το κρασί. Παρά τις δύσκολες συνθήκες όµως, η κρητική οινοποιητική παράδοση επιβιώνει στα δύσκολα αυτά χρόνια µέσα από τη βασική της µονάδα: την οικογένεια. Ακόµη και σήµερα πολλές από τις σύγχρονες επιχειρήσεις που φτιάχνουν και εξάγουν τα κρασιά αυτά, που γίνονται ολοένα και πιο γνωστά στις ξένες αγορές και βραβεύονται σε διεθνείς διαγωνισµούς, προέρχονται από οικογένειες µεγάλων και µεσαίων γαιοκτηµόνων που κράτησαν ζωντανή όλα αυτά τα χρόνια τόσο την παράδοση, όσο και την αγάπη για το κρασί.

  Στη σύγχρονη πραγµατικότητα το κρητικό κρασί εδώ και χρόνια έχει κερδίσει και συνεχίζει να κερδίζει την προσοχή και την προτίµηση της ευρύτερης κοινής γνώµης. Τα κρητικά κρασιά αποτελούν πολύτιµη παρακαταθήκη παραδοσιακών ποικιλιών, εναρµονισµένων απολύτως στις κλιµατολογικές συνθήκες του νησιού. Το πλήθος των ντόπιων ποικιλιών, η ποικιλοµορφία και η µοναδικότητα των διαφόρων οινοπεριοχών, αλλά και η µεγάλη παράδοση των Kρητικών στο κρασί είναι οι βάσεις για το σηµερινό ποιοτικό πρόσωπο του κρασιού της Κρήτης και τη συνεχή ανοδική του πορεία.

  Η παράδοση αυτή όµως δεν θα µπορούσε να αποδώσει καρπούς χωρίς τη γνώση και την τεχνολογία. Οι Κρήτες οινοπαραγωγοί έλαβαν σοβαρά υπόψη τους τις νέες εξελίξεις, αλλά και τις προτιµήσεις των καταναλωτών. Σε αυτό συνέβαλε πολύ η ύπαρξη µιας νέας γενιάς οινοπαραγωγών, οινολόγων, αµπελουργών κ.ά. που προσπαθούν να βελτιώσουν την εικόνα του κρητικού κρασιού σε όλες του τις συνιστώσες, µε γνώσεις, όραµα και όρεξη. Νέες ποικιλίες δοκιµάζονται, νέα αρώµατα και γεύσεις αναδεικνύονται, προσφέροντας στον καταναλωτή εκλεκτά κρασιά που µπορούν να ικανοποιήσουν όλα τα γούστα και όλες τις απαιτήσεις. Αξιοποιώντας τις παραδοσιακές ποικιλίες του σταφυλιού και τη συσσωρευµένη εδώ και αιώνες πείρα, οι σηµερινές οινοβιοµηχανίες της Κρήτης έχουν καταφέρει να ανεβάσουν το κρητικό κρασί στη θέση που δικαιωµατικά του ανήκει.

  Το ξίδι (παλαιότερα ξύδι, ετυμολογία) είναι ένα όξινο υγρό που προέρχεται από τη ζύμωση της αιθανόλης του κρασιού σε αιθανικό οξύ, μετά από χρόνια, χωρίς την προσθήκη ζάχαρης και με τη βοήθεια κάποιων χρήσιμων βακτηρίων. Η αντίδραση που σχηματίζεται είναι η εξής: CH₃CH₂OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O. Το pH του ξιδιού διαφέρει από ξίδι σε ξίδι και κυμαίνεται μεταξύ των τιμών 2,4 έως 3,4. Υπάρχουν διάφορα είδη ξιδιού, όπως το βαλσάμικο, το κόκκινο και το άσπρο. Το ξίδι χρησιμοποιείται σαν βασικό συστατικό στην Ανατολίτικη κουζίνα και σαν όχι τόσο βασικό συστατικό στην Ευρωπαϊκή.

  Οι απαρχές του ξιδιού φαίνεται να έχουν τις ρίζες τους στην Κίνα, κατά το 2000 π.Χ.. Επίσης, το ξίδι αναφέρεται και στην Βίβλο και συγκεκριμένα στο σημείο όπου ο Ιησούς διψασμένος ζητάει από τους Ρωμαίους νερό και αυτοί του βάζουν στο στόμα ένα σφουγγάρι εμποτισμένο με ξίδι.

  Το ξίδι φτιάχνεται κυρίως από κρασί, αλλά μπορεί και να φτιαχτεί και από φρούτα όπως μήλα, ντομάτα και καρύδα, από όσπρια όπως ρύζι και από μπύρα

  Η σταφίδα διακρίνεται σε δύο είδη, την μαύρη και την άσπρη. Η άσπρη λέγεται και σουλτανίνα. Τρώγεται σκέτη ως γλυκό και προστίθεται συνήθως σε κέικ και διάφορα γλυκά. Η κύρια διεργασία παραγωγής έχει να κάνει με την ξήρανση του καρπού, κυρίως της μαύρης σταφίδας, στον ήλιο για μερικές ημέρες (περίπου 10), ενώ ύστερα μπορεί να χρησιμοποιηθούν ορισμένα πρόσθετα προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και να επεκταθεί ο χρόνος αποθήκευσης. Η πιο γνωστή ποικιλία μαύρης σταφίδας είναι η κορινθιακή.

   Οι παραγωγοί συλλέγουν τον καρπό της μαύρης σταφίδας συνήθως τον μήνα Αύγουστο, τον αποξηραίνουν σε ειδικά διαμορφωμένους υπαίθριους χώρους που ονομάζονται αλώνια. Έπειτα από οκτώ ημέρες (εξαρτάται και από τον καιρό) την γυρίζουν για να αποξηρανθεί και από την άλλη όψη και έπειτα από 2-3 ημέρες (πάλι εξαρτάται από τον καιρό) την μαζεύουν και την πάνε για επεξεργασία. Η επεξεργασία αυτή είναι γνωστή ως "μακινάρισμα". Εκεί απορρίπτονται τα περιττά σώματα και ξεχωρίζουν την χοντρή με την ψιλή ρόγα. Έπειτα την πουλάνε στους σταφιδέμπορους και στις ενώσεις συνεταιρισμών και αυτή αναλαμβάνουν την περαιτέρω επεξεργασία, την συσκευασία της και την διάθεσή της στην εγχώρια και παγκόσμια αγορά. Στο παρελθόν οι σταφίδες αποτελούσαν βασικό στοιχείο της διατροφής των προγόνων μας, οι οποίοι πίστευαν ότι περιείχε μαγικές και ιδιαίτερα ευεργετικές ιδιότητες. Στην Κρήτη η σταφίδα και ο μούστος αποτελούν, μαζί με το μέλι,τις πιο σημαντικες παραδοσιακές γλυκαντικές ύλες.

  Κάθε φθινόπωρο, μετά τον τρύγο και τα πατήματα για τον μούστο και το φρέσκο κρασί, σειρά έχει η παρασκευή της τσικουδιάς...

  Η λέξη τσικουδιά προέρχεται από τα τσίκουδα, δηλαδή τα υπολείμματα της μουστοποίησης των σταφυλιών - τσάμπουρα, φλούδες και κουκούτσια.  Στην Κρήτη ονομάζεται τσικουδιά ή ρακή. Ξεχωρίζει από όλα τα άλλα τσίπουρα διότι αποτελεί απόσταγμα μόνον από τα τσίκουδα, χωρίς την προσθήκη κανενός άλλου αρωματικού φυτού. 

  Ο θεσμός του ρακοκάζανου θεσμοθετήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο γύρω στο 1920 όπου και δόθηκαν άδειες για τα ρακοκάζανα στους Κρητικούς αγρότες, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα παραγωγής τσικουδιάς από τα σταφύλια που παρήγαγαν.

  Τα γλέντια ακόμη και την ώρα της παραγωγής της τσικουδιάς στις κρητικές καζανιές είναι ονομαστά. Γύρω από τη "ρούμπα" (το σωληνάκι, απ΄ όπου βγαίνει η πρώτη ρακή), συγκεντρώνονται μέλη οικογενειών, παρέες, καλεσμένοι - φίλοι και γλεντάνε. Φρεσκοαποσταγμένη τσικουδιά ρέει άφθονη στα ποτήρια της παρέας που συμμετέχει στο γλέντι.

  Η τσικουδιά στην Κρήτη, είναι στην ουσία ένα εργαλείο "επικοινωνίας". Δεν υπάρχει νοικοκυριό στην Κρήτη, χωρίς ένα μπουκάλι ρακί ή τσικουδιά άμεσα διαθέσιμο κάθε στιγμή. Μ΄ αυτήν ξεκινούν τα γλέντια και οι χαρές, υποδέχονται οι Κρητικοί τους επισκέπτες, μ΄ αυτήν χωρατεύουν στα καφενεία ή κάνουν τις σοβαρές τους κουβέντες. Συνοδεύεται από κρητικούς παραδοσιακούς μεζέδες, συνήθως ξηρούς καρπούς, μα για τους γνώστες πάει καλύτερα με οφτές πατάτες, ελιές, λάχανο ωμό, αγγουράκι, χοχλιούς και παξιμάδια...

  Για τον επισκέπτη - τουρίστα που θα παραβρεθεί σε ρακοκάζανο, είναι μια μοναδική εμπειρία που σπάνια συναντά. Και σίγουρα θα θυμάται, με ένα μπουκάλι τσικουδιά που θα πάρει μαζί του φεύγοντας, την κρητική παράδοση και φιλοξενία. Να την πιει να τη χαρεί, όπου κι όποτε θελήσει τη χαρισμένη του... Στην υγειά σας!

Φωτογραφίες και κείμενα πάρθηκαν από όπου οδηγούν τα links. Οι δύο πρώτες είναι δικές μας.

Παρακάτω...

Όλοι κοιτάζουν τον καβγά και η γριά το μέλι!

ΟΡΙΣΜΟΣ

  Το μέλι είναι ένα αρωματικό, ιξώδες, γλυκό υλικό που προέρχεται από το νέκταρ των φυτών, το οποίο μαζεύουν οι μέλισσες και το μεταβάλλουν για την τροφή τους σε ένα πυκνότερο υγρό και τελικά το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

  Οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από τα λουλούδια ή φυσικούς χυμούς και το αποθέτουν στην κυψέλη τους. Εκεί χάνει υγρασία και φτάνει στη συνηθισμένη υγρασία του μελιού, από 14-18%.

  Το μέλι περιέχει κατά 77-78% σάκχαρα (κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη) και λόγω της σχετικά χαμηλής του υγρασίας, δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

Είναι όξινης αντίδρασης, ρευστό στην αρχική μορφή του, αλλά μεταβάλλεται σε κρυσταλλικό όταν μείνει πολύ καιρό. Αποτελείται κυρίως από δύο απλά σάκχαρα, την δεξτρόζη και την λεβουλόζη, με παρουσία κατά περιπτώσεις πιο σύνθετων υδατανθράκων, με επικρατέστερη συνήθως την λεβουλόζη και περιέχει πάντοτε μεταλλικές ουσίες, φυτικά χρωστικά υλικά, μερικά ένζυμα και κόκκους γύρεως.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

  Στην κατανάλωση μελιού αποδίδεται η μακροβιότητα διάσημων μελισσοκόμων, που κυμαίνεται μεταξύ 80 και 90 ετών. Τα μέλια με σκούρο χρώμα έχουν τις περισσότερες τονωτικές ιδιότητες, όπως λ.χ. το πευκόμελο, που είναι πλούσιο σε μεταλλικά ιχνοστοιχεία.

  Το μέλι σαν τροφή του ανθρώπου είναι ένα από τα πολυτιμότερα, θρεπτικότερα και υγιεινότερα τρόφιμα. Δίνει ενέργεια στους μυς, διαύγεια στο μυαλό, απολυμαίνει και ρυθμίζει το πεπτικό σύστημα. Η τακτική χρήση του δίνει σφρίγος στον οργανισμό και συντελεί στην παράταση της ζωής. Ο Ιπποκράτης και όλοι οι γιατροί της αρχαιότητας το συνιστούσαν σαν φάρμακο σε πολλές περιπτώσεις. Και σήμερα αναγνωρίζεται η θεραπευτική του αξία στην καθ' έξιν δυσκοιλιότητα, στις καρδιοπάθειες, αναιμία, αδενοπάθεια και στις περιπτώσεις κατάπτωσης και αδυναμίας του οργανισμού.

  Η άποψη αυτή είναι διαδεδομένη σε ολόκληρο τον κόσμο και το σπουδαιότερο είναι τεκμηριωμένη και από επιστήμονες. Έτσι σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί η δράση του μελιού ως τροφή και φάρμακο σε διάφορες κλινικές περιπτώσεις ο Duisberg (1967) διέκρινε τις παρακάτω περιπτώσεις.

• Το μέλι δρα κατά της κοπώσεως και αυτό πετυχαίνεται με αποθήκευση της φρουκτόζης που περιέχει στο συκώτι ως γλυκογόνο. Εκεί μετατρέπεται σε γλυκόζη, αυξάνοντας έτσι την περιεκτικότητα της στο αίμα. Ευκολύνει την αφομοίωση του ασβεστίου, δραστηριοποιεί την οστεοποίηση.
• Γιατρεύει ή ανακουφίζει τις εσωτερικές διαταραχές, τα έλκη του στομάχου, την αϋπνία, τους πονόλαιμους, μερικές καρδιακές παθήσεις και γενικά έχει ευεργετική επίδραση και στην καρδιά, αυξάνει τις αιμογλοβίνες του αίματος και τη μυϊκή δύναμη, κ.α
• Σε εξωτερική χρήση θεραπεύει τα εγκαύματα, τις πληγές και τις ρινοφαρυγγικές παθήσεις χάρη στην ινχιδίνη (inhidine) που του προσδίδει βακτηριοστατικές ιδιότητες. Το μέλι, λοιπόν, είναι το βασικό προϊόν στην μελισσοκομία αλλά και ένας πολύτιμος σύμμαχος του ανθρώπινου οργανισμού.

ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ

  Η κρυστάλλωση, γνωστή αν και λανθασμένα σαν ζαχάρωμα, είναι φυσικό βιολογικό φαινόμενο του φυσικού ακατέργαστου μελιού, που δεν προξενεί καμία αλλαγή στις θρεπτικές και βιολογικές ιδιότητες του μελιού. Συνεπώς ένα κρυσταλλωμένο μέλι δεν είναι χαλασμένο ούτε νοθευμένο. Το μέλι έχει την τάση να κρυσταλλώνει. Στην αρχή σχηματίζονται κρύσταλλοι στον πυθμένα και τα τοιχώματα του δοχείου. Διαρκώς προστίθενται νέοι κρύσταλλοι οι οποίοι δίνουν γενικά μια όχι ευχάριστη εικόνα στο μέλι. Η κρυστάλλωση επίσης το κάνει δύσχρηστο. Με την κρυστάλλωση δημιουργείται μια άνιση κατανομή της υγρασίας με αποτέλεσμα το μη κρυσταλλωμένο μέλι να έχει περισσότερη υγρασία (πάνω από 20-21%) και να οδηγεί σε έναρξη των ζυμώσεων.

  Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για την πρόβλεψη του χρόνου έναρξης της κρυστάλλωσης. Πιο ικανοποιητική θεωρείται ο λόγος γλυκόζης/νερού. Συνήθως τα ανθόμελα κρυσταλλώνουν σε μερικές εβδομάδες, το πευκόμελο σε μερικούς μήνες ενώ υπάρχουν και αρκετά είδη, όπως το μέλι της ακακίας, που χρειάζεται χρόνια για να κρυσταλλώσει.

Πώς γίνεται και πώς το χρησιμοποιούμε:  

 

  Οι μέλισσες πετούν από λουλούδι σε λουλούδι και μαζεύουν το νέκταρ από αυτά. Με την προβοσκίδα τους ρουφούν μια μικρή σταγόνα από νέκταρ και την μεταφέρουν στη κυψέλη. Εκεί, την ανταλλάσσουν πάρα πολλές φορές μαζί με άλλες μέλισσες και αφού προσθέσουν κάποιες ουσίες για τη σωστή διατήρησή του, την αποθηκεύουν στην κηρήθρα. Αφού γεμίσουν κάθε κελί της κηρήθρας, βάζουν κερί για να διατηρηθεί το μέλι όσο πιο πολύ γίνεται, για τις κρύες μέρες του χειμώνα που θα ακολουθήσουν.

  Το μέλι είναι μοναδική γλυκαντική ουσία μεγάλης βιολογικής αξίας, δώρο της φύσης στον άνθρωπο, με ξεχωριστή θρεπτική αξία. Είναι φυσική, υγιεινή τροφή και έχει αποδειχθεί με επιστημονικές έρευνες, ότι διαθέτει πλήθος συστατικών απαραίτητα για τον οργανισμό του ανθρώπου.  Άρα, είναι τροφή άμεσης ενέργειας, που αφομοιώνεται αμέσως από τον οργανισμό μας γι' αυτό δεν κουράζει το συκώτι και τα άλλα όργανα και αποτελεί μια γρήγορη πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. Είναι ιδανικό για παιδιά, εγκύους, αθλητές και για κάθε άνθρωπο που προσέχει τη διατροφή του.

  Επιπλέον πάει παντού! Στον καφέ, στο γάλα, στο τσάι και γενικά σε κάθε σας ρόφημα! Συνοδεύει τέλεια το γιαούρτι, την κρέμα ή το παγωτό σας, τα φρούτα και φυσικά τους λουκουμάδες, τις δίπλες και τα μελομακάρονα σας! Επίσης μπορείτε να το απολαύσετε στο ψωμί, στη φρυγανιά, στα corn flakes, με τυρί ή δοκιμάστε το ακόμα και στη μαγειρική σας, δίνοντας μια νέα ξεχωριστή γεύση στα φαγητά σας!

  Η μέλισσα εκτός από το μέλι, μας προσφέρει ακόμα το δηλητήριό της, το κερί, την πρόπολη, το βασιλικό πολτό και τη γύρη των λουλουδιών. Σημαντική επίσης προσφορά της μέλισσας στη γεωργία και στον άνθρωπο είναι η επικονίαση των φυτών.

 Έθιμα και παραδόσεις:

  Όπως και στη αρχαιότητα, έτσι και σήμερα, το μέλι έχει και συμβολική σημασία. Συγκεκριμένα:

• Το μέλι το χρησιμοποιούσαν στις γιορτές ως σύμβολο γονιμότητας και ευζωίας
• Μέλι με καρύδια και παστέλια προσφέρονται στους νεόνυμφους και στους καλεσμένους
• Στην Κρήτη γλυκό του γάμου είναι ένα τηγανητό ζυμάρι με μέλι (ξεροτήγανο).
• Στη Ρόδο την παραμονή του γάμου φτιάχνουν μελεκούνια, ένα γλυκό με μέλι, σησάμι και ανθόνερο
• Ψωμιά ζυμωμένα με μέλι δίνουν στις λεχώνες
• Τηγανίτες και ομελέτες με μέλι προσφέρονται στα κοιμητήρια μετά το Πάσχα για την ανάπαυση των ψυχών
• Για το καλό του χρόνου οι νοικοκυρές τοποθετούσαν στο τραπέζι ξηρούς καρπούς, ένα κλαδί ελιάς και μια κούπα μέλι
• Τα γλυκά των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι με μέλι: μελομακάρονα, δίπλες ακόμη και γλυκά ψωμιά
• Σε όλη την Κρήτη, νύφη και γαμπρός επιβάλλεται να τρώνε μια κουταλιά από καρύδια και μέλι κατά την τέλεση του γάμου. Σε πολλά όμως χωριά υπάρχει το έθιμο να προσφέρουν καρύδια και μέλι ή γραβιέρα με μέλι στους καλεσμένους (Δαφερέρα Τέση, Ελληνων Διατροφή Μέτρον Άριστον, εκδόσεις Γραφίδα, Αθήνα 2001).

  Απαραίτητα για το τραπέζι των εορτών είναι τα μελίπηκτα γλυκίσματα, σύμβολα ευτυχίας και αφθονίας: οι δίπλες, οι λουκουμάδες, τα ξεροτήγανα, τα μελομακάρονα, τα λουκούμια, οι μπακλαβάδες, οι καρυδόπιτες και οι καρποί όπως τα ρόδια, τα κάστανα, τα αμύγδαλα και τα καρύδια («Αρχέστρατος», Κέντρο για τη Διάσωση και Διάδοση των Ελληνικών Γαστρονομικών Παραδόσεων, Ελληνική Γαστρονομία, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αθήνα 1999). 

   Πληροφορίες επίσης πάρθηκαν από όπου οδηγούν τα links.

Παρακάτω...