Πολιτιστικός Σύλλογος Σέμπρωνα: Όταν οι θύμισες καταγράφονται...

ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ

... Το 1936 πήγα στο σχολείο, ύστερα επιστρατεύτηκε ο δάσκαλος ο Σιγανάκης και δεν είχαμε σχολείο εδώ πέρα. Πήγαμε, λοιπόν, στον Πρασσέ όπου μας φιλοξένησε ένας Χαρχαλάκης. Έμενα σε αυτό το σπίτι με τον αδερφό μου και παρακολουθούσαμε μαθήματα στο σχολείο του Πρασσέ. Κάθε Σάββατο ερχόμαστε εδώ στο σπίτι μας και Δευτέρα πρωί πάλι στον Πρασσέ με τα πόδια. Επίσης το 1944 πάλι δεν είχαμε δάσκαλο και θυμάμαι που ξαναπήγα στον Πρασσέ ένα εξάμηνο για να πάρω το απολυτήριο του Δημοτικού Σχολείου. Από την Τετάρτη τάξη πήγα και γράφτηκα στο Γυμνάσιο Καψωμένου στον Αλικιανό. Έπειτα γύρισα, αφού είχαμε πλέον δάσκαλο, τελείωσα το Δημοτικό και μετά πήγα στα Χανιά στο Γυμνάσιο. Στο σχολείο ήμουνα καλός μαθητής και δεν έδινα δικαιώματα στον εκάστοτε δάσκαλο για να με δείρει. Ήταν δύσκολα τα χρόνια, χωρίς παπούτσια, υπήρχε πείνα πολλή τότε. Οι δάσκαλοι που έρχονταν κατά καιρούς εδώ, ακόμα και σήμερα, περνούσαν καλά και δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Φανταστείτε πως ο αμαξωτός δρόμος έγινε το 1950 και ο κάθε δάσκαλος τί προβλήματα συναντούσε κατά τη μεταφορά του αλλά και τη διαμονή του εδώ. Εμείς πάντα φροντίζαμε να τον προμηθεύουμε κάποια βασικά είδη διατροφής, όπως λάδι, πατάτες κ.ά.... Ο Φραγκιουδάκης Γεώργιος, ο δάσκαλος, ήρθε εδώ το 1948. Στις 22 Δεκεμβρίου 1948 ερχόταν το λεωφορείο της γραμμής από Χανιά στον Πρασσέ, όπου και τερμάτιζε. Ήταν, λοιπόν, γεμάτο επιβάτες, και στη θέση "Χλιαρό" σκότωσαν πέντε άτομα. Τον πατέρα μου, τη γυναίκα του δασκάλου του Φραγκιουδάκη και άλλους τρεις Πρασσιανούς. Ήμουνα μαθητής τότε στο Γυμνάσιο και θυμάμαι που φέρανε τραυματισμένο τον πατέρα μου στην κλινική του Παΐζη, όπου εκεί εξέπνευσε. Αργότερα ο Φραγκιουδάκης παντρεύτηκε από το χωριό μας και βέβαια δεν είναι πολλά χρόνια που πέθανε. Θυμάμαι ένα δάσκαλο, τον Ασπετάκη, ο οποίος δεν δήλωνε άγνοια για κανένα θέμα. Τα ήξερε όλα και μας βοηθούσε πάρα πολύ σε όλα τα προβλήματα και τις εργασίες μας. Αργότερα πήγε στη Χερσόνησο απ' όπου καταγόταν κι έγινε και ιερέας της ενορίας εκεί.

ΜΠΟΜΠΟΛΑΚΗΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑ

Στο σχολείο πήγα το 1932. Φοίτησα δύο χρόνια, μετά κάτι μεσολάβησε και ο δάσκαλος ο Σιγανάκης έφυγε για δυό χρόνια και όλα τα παιδιά μείναμε, αυτόν τον καιρό χωρίς δάσκαλό. Θυμάμαι που πήγαινα τότε σχολείο στα Νέα Ρούματα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. 'Επειτα μας έφεραν κάποιο δάσκαλο από το Ηράκλειο, τον Κονδυλάκη το Μανώλη. Μετά απ' αυτόν μας έστειλαν πάλι το μακαρίτη το Σιγανάκη. Και οι τρεις δάσκαλοι που μου δίδαξαν ήταν αξιόλογοι, ο Μανωλακάκης, ο Κονδυλάκης και ο Σιγανάκης. Ήταν όλοι τους λεβεντάνθρωποι, ευγενέστατοι, με αρχές και πάντα τους είχαμε ως πρότυπα. Τις αξίες της ζωής αυτοί μας τις φύτευαν μέσα στην ψυχή μας. Μας έπλαθαν τους χαρακτήρες μας. Εγώ, λοιπόν, είχα την ατυχία και αρρώστησα την εποχή που υπηρετούσε ο δάσκαλος ο Σιγανάκης. Είχα πάθει ρευματισμούς και για ένα χρόνο ήμουνα καθηλωμένος στο κρεβάτι. Το σπίτι μας από το σχολείο ήταν μακριά και η διαδρομή ήταν δύσκολη γιατί μεσολαβούσε κι ένα ποτάμι. Οι γονείς μου έψαχναν να βρουν κάποιο σπίτι για να μένω κοντά στο σχολείο, αλλά ο Σιγανάκης τους είπε πως εκείνος θα με φιλοξενούσε στο δικό του σπίτι που ήταν δίπλα στην αίθουσα διδασκαλίας. Εκεί έκανα μια σχολική χρονιά και εκείνη τη χρονιά πήρα και το ενδεικτικό της Ε' τάξης του Δημοτικού, το 1940. Έτυχε, αυτόν το δάσκαλο, και τον πήρανε στρατιώτη, γιατί δεν είχε στρατευτεί ακόμα, αργότερα κηρύχθηκε ο Αλβανικός πόλεμος και στην επιστράτευση έφυγε για δεύτερη φορά και πάλι μείναμε χωρίς δάσκαλο. Δεν πήρα έτσι απολυτήριο του Δημοτικού Σχολείου, αν και αργότερα το χρειάστηκα, η μητέρα μου μου το 'λεγε συχνά να πάω να φοιτήσω μία χρονιά για να το πάρω, αλλά εν τω μεταξύ μεγάλωσα, ήρθε και μια δασκάλα η Γεωργία Καστανάκη από την Ιεράπετρα, η οποία ήταν μικρότερη από μένα και τελικά δεν κατόρθωσα να το πάρω. Το 1945 έφυγα από το χωριό μου και ήρθα στα Χανιά. Αυτό που θυμάμαι έντονα ήταν οι μεγάλες προσπάθειες των δασκάλων να μας μάθουν πράγματα τα οποία θα μας ωφελούσαν στη ζωή. Το χωριό μας είχε μείνει πίσω στη μόρφωση γιατί ήταν τουρκοκρατούμενη περιοχή και μόνο γύρω στο 1850 τρεις οικογένειες χριστιανών κατοίκησαν το χωριό μας, οι Μπομπολάκηδες, οι Μιχελάκηδες και οι Φραντζεσκάκηδες. Θυμάμαι το παιχνίδι "αμπάριζα" που παίζαμε πάρα πολύ και συμμετείχε και ο δάσκαλος, όπως και στα άλλα παιχνίδια. Επίσης πολλοί άλλοι χωριανοί έρχονταν στο σχολείο και λάμβαναν μέρος στους "αγώνες" μας. Δε θα ξεχάσω το σημαντήρι σε μια ελιά δεμένο που μας καλούσε στο σχολείο και αργότερα την καμπάνα της εκκλησίας. Αυτό που πρέπει να τονίσω εδώ είναι πως οι δάσκαλοι που μου έκαναν μάθημα δεν μας χτυπούσαν, όπως συνήθως συνέβαινε εκείνα τα χρόνια που το ξύλο ήταν καθεστώς στις αίθουσες των σχολείων. Δεν είχαμε φοβία για το δάσκαλο και ποτέ δεν τον αισθανθήκαμε ως "μπαμπούλα". Τέλος μες στο μυαλό μου θα μου μείνει μια γιορτή που έγινε στο σχολείο, ένα Πάσχα που μάλιστα σουβλίσαμε και αρνιά. Εμείς τα παιδιά πρώτη φορά βλέπαμε αυτό το έθιμο. Ο δάσκαλός μας ο Σιγανάκης κάλεσε όλο το χωριό στο χώρο του σχολείου και ο κάθε χωριανός έφερε ό,τι μπορούσε σχετικό με φαγητά και εκτός τη χαρά και τη διασκέδαση εδραιώθηκε εκείνη την μέρα η αγάπη στις καρδιές όλων των κατοίκων μια και ήταν η μέρα της αγάπης, όπως τόνισε ο δάσκαλος.

ΠΑΠΑ ΓΙΩΡΓΗΣ ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑΚΗΣ

Πήγα στο σχολείο το 1951 και μπορώ να σας πω πως η σχολική μου θητεία είχε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση ήταν από την Α' τάξη μέχρι την Γ' τάξη και η δεύτερη από τη Δ' τάξη μέχρι την ΣΤ' τάξη. Η αρχική φάση των τριών πρώτων τάξεων περιελάμβανε αυστηρότητα και καταπίεση εκ μέρους των δασκάλων, ενώ η δεύτερη ήταν ακριβώς το αντίθετο, ήταν περίοδος αγάπης, συμπαράστασης, κατανόησης και συνεργασίας από τους δασκάλους τότε. Θυμάμαι πως οι δάσκαλοι έμεναν στα χωριά τότε και μάλιστα το μικρό μας σχολείο διέθετε κατοικία γι αυτούς. Κοντά στο σχολείο υπήρχε ένα καφενείο όπου μαζεύονταν οι χωριανοί και ο δάσκαλος και βέβαια εμείς τα παιδιά δεν τολμούσαμε να πάμε στο καφενείο να μη μας δει ο δάσκαλος. Δεν μπορώ να ξεχάσω τη νηστεία που μας άφηνε όλη μέρα, γιατί όπως γνωρίζετε τα σχολεία λειτουργούσαν πρωί-απόγευμα. Αυτό συνέβαινε τα τρία πρώτα χρόνια, μετά είχαμε ένα δάσκαλο από το Ηράκλειο, τον Ασπετάκη το Γιώργο, ο οποίος έγινε και ιερέας. Ήταν η προσωποποίηση του καλού και ενάρετου δασκάλου, αγαπούσε τους μαθητές, τους γονείς, τη φύση, μας μάθαινε ένα σωρό πράγματα, για το πώς να προσέχουμε τη φύση. Καλλιεργούσαμε ένα χωράφι δίπλα στο σχολείο στο οποίο μάθαμε να φυτεύουμε, να κλαδεύουμε κ.ά.. Ήταν ένας πολύ αξιόλογος εκπαιδευτικός. Μετά από αυτόν ήρθαν δυό δασκάλες, μια Ανδρονίκη Κοσμαδάκη από τον Αποκόρωνα και άλλη μία η Νίκη Σεληνιωτάκη από το Βατόλακκο. Εμείς τα παιδιά του χωριού δεν είχαμε άλλες παραστάσεις όπως τα παιδιά της πόλης, αλλά πιστεύω πως αυτά τα χρόνια μετά το 1954, οι δάσκαλοι που ήρθαν στο σχολείο μας, μας βοήθησαν πάρα πολύ. Μας μετέδωσαν αξίες για τη ζωή, για την εργασία, για την αγάπη, μας ώθησαν για να πάρουμε μια κατεύθυνση στη ζωή μας. Αυτό που θυμάμαι έντονα ήταν οι ρόλοι που έπαιρναν τα παιδιά στις σχολικές γιορτές που στη συνέχεια, έμεναν τα παρατσούκλια από τους ρόλους αυτούς. Για παράδειγμα σήμερα ακόμα υπάρχουν αυτά τα παρατσούκλια, όπως Σπληνάντερος και Κανέλος κ.ά. Μετά που τελείωσα το σχολείο στο χωριό μας ήρθαν οι δάσκαλοι, ένας Χαροκοπάκης από τους Αρμένους Λασιθίου, ένας Μανίκας Κωνσταντίνος από το Ηράκλειο, ένας Μπομπολάκης από το χωριό Κεφάλα, ένας Κορακάκης από τον Αλικιανό κ.ά.. Το σχολείο μου, τέλος, θα το φυλάω πάντα μέσα στην καρδιά μου, δε θα το ξεχάσω ποτέ.

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ