Περί ... γάλακτος

  Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται τρεις μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί είναι από τις πλουσιότερες πηγές πρόσληψης ασβεστίου, ενώ είναι συνυφασμένα με την ύπαρξη του ανθρώπου. Αρχαία κείμενα που χρονολογούνται από το 1600 π.Χ. τονίζουν τη σημασία τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Ακόμη και ιστορικοί, όπως ο Ηρόδοτος, περιγράφουν στα κείμενά τους τη διαδικασία παραγωγής βουτύρου ή τη διαδικασία παραγωγής

Γάλα

  Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για να κτίσουμε και να διατηρήσουμε έναν γερό οργανισμό είναι οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες, οι βιταμίνες, το ασβέστιο και o φώσφορος. Όλα αυτά τα υπερπολύτιμα, στοιχεία βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στο γάλα. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το βασικό δομικό συστατικό του οργανισμού. Διασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία του καθώς και την ανάπτυξη των μυών. Το γάλα είναι το μοναδικό τρόφιμο στη φύση που περιέχει τον υδατάνθρακα λακτόζη, που είναι μια χρήσιμη πηγή ενέργειας. Το σημαντικότερο είναι ότι το γάλα περιέχει λιποδιαλυτές και υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Οι περισσότερες τροφές, όπως π.χ. τα λαχανικά και τα φρούτα, περιέχουν κυρίως υδατοδιαλυτές βιταμίνες, ενώ το λάδι της ελιάς μόνο λιποδιαλυτές. Από τις βιταμίνες του γάλακτος ιδιαίτερη σημασία έχουν οι Α, Β1, Β2, Β12, C, D.

Ασβέστιο: Παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη δημιουργία γερών και υγιών οστών και γι' αυτό είναι απολύτως απαραίτητο ιδιαίτερα στον παιδικό οργανισμό που αναπτύσσεται. Επίσης συμβάλλει στην ανάπτυξη γερών δοντιών, βοηθά στην πήξη του αίματος και, ακόμη, δημιουργεί ασπίδα προστασίας κατά της οστεοπόρωσης. Το ασβέστιο πρέπει να αφομοιωθεί από τον οργανισμό του ανθρώπου. Πρέπει δηλαδή να απορροφηθεί σωστά από το έντερο, να περάσει στην κυκλοφορία του αίματος και να φθάσει στα οστά, στα δόντια κτλ. Στην αποτελεσματική απορρόφηση του ασβεστίου βοηθούν πολλοί παράγοντες, τον σημαντικότερο όμως ρόλο τον παίζουν οι βιταμίνες D και C. Γι' αυτόν τον λόγο το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα εμπλουτίζονται συνήθως με τις βιταμίνες αυτές. Ένας ακόμη παράγοντας που βοηθά στην εντερική απορρόφηση του ασβεστίου είναι η λακτόζη (ένας υδατάνθρακας που περιέχεται στο γάλα). Το ασβέστιο δεν επαρκεί για το «χτίσιμο» ενός γερού οργανισμού. Οι βιταμίνες που περιέχονται στο γάλα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη σωστή ανάπτυξη και στην υγεία των υπόλοιπων τμημάτων του παιδικού οργανισμού, του δέρματος, των ματιών και των ιστών που συνθέτουν τα υπόλοιπα όργανα.

Βιταμίνη Α: Ενισχύει την αύξηση των ιστών και βοηθά στη διαμόρφωσή τους κατά την ανάπτυξη του παιδιού. Παράλληλα προφυλάσσει την υγεία του δέρματος και των ματιών. Βοηθά στην ανάπτυξη και στην όραση.

Βιταμίνη C: Ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου. Επίσης βοηθά στον σχηματισμό του συνδετικού ιστού, γι' αυτό και παίζει ευεργετικό ρόλο στην επούλωση των τραυμάτων και στη γρήγορη επαναφορά του οργανισμού έπειτα από ατυχήματα. Εχει επίσης αντιοξειδωτική δράση και ενισχύει την άμυνα του παιδικού οργανισμού. Έτσι βοηθά στη διατήρηση της υγείας των παιδιών όσο είναι μικρά, αλλά και καθώς μεγαλώνουν.

Ριβοφλαβίνη ή βιταμίνη Β2: Συμβάλλει σημαντικά στη γρήγορη ανάπτυξη των παιδιών, ενώ επίσης σπουδαίος είναι ρόλος της στη μετατροπή των τροφών σε ενέργεια. Επίσης βοήθα τον παιδικό οργανισμό να αξιοποιήσει τα πολύτιμα Θρεπτικά συστατικά, όπως είναι οι πρωτεΐνες ή οι υδατάνθρακες.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε:

Χάνονται τα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος με την παστερίωση; Όχι δεν χάνονται. Η βιολογική αξία των συστατικών του γάλακτος παραμένει η ίδια μετά την παστερίωση. Η παστερίωση έχει σκoπό την καταστροφή των παθογόνων μικρoοργανισμών που υπάρχουν στο νωπό γάλα.

Πόσες ώρες μένει το γάλα εκτός ψυγείου; Το γάλα αποτελεί άριστο θρεπτικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Επομένως, η συντήρηση του γάλακτος αποσκοπεί στην ανακοπή του πολλαπλασιασμού των μικροοργανισμών ενώ ταυτόχρονα συντελεί στη διαφύλαξη του προϊόντος από φυσικοχημικές αλλοιώσεις. Το φρέσκο γάλα και το γάλα υψηλής παστερίωσης συντηρούνται μόνο στο ψυγείο. Αν παραμείνουν εκτός ψυγείου για κάποιο διάστημα, υπάρχει κίνδυνος αλλοίωσης. Το γάλα «κόβει», αποκτά λόγω της παραγωγής γαλακτικού οξέος ξινή γεύση και στη συνέχεια η καζεΐνη του πήζει και το γάλα διαχωρίζεται σε ένα αδιάλυτο μέρος (πήγμα) και σε ένα θoλό υγρό (ορό).

Καζεΐνη: Το γάλα είναι το μοναδικό τρόφιμο στη φύση που περιέχει την υψηλής σημασίας πρωτεΐνη, γνωστή ως καζεΐνη. Τα πεπτίδια που προέρχονται από την καζεΐνη έχουν τις ακόλουθες ιδιότητες:

α. Ενισχύουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού.

β. Ρυθμίζουν τη σωστή πίεση του αίματος.

γ. Βοηθούν στην αντιμετώπιση του στρες.

δ. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα πεπτίδια που προέρχονται από την καζεΐνη έχουν καταπραϋντικές ιδιότητες.

Τυρί

  Το τυρί είναι το τρίτο προϊόν της σειράς των γαλακτοκομικών προϊόντων. Σε συνδυασμό με ψωμί ή με φρούτα μπορεί να αποτελέσει ένα πλήρες ενδιάμεσο γεύμα με πολύ σημαντικά οφέλη για το παιδί. Το τυρί παρέχει ακόμη στον παιδικό οργανισμό μια σημαντική ποσότητα φωσφόρου, σιδήρου και βιταμίνης Β και D. Η αλλοίωση των τυριών εξαρτάται από το ποσοστό της υγρασίας τους. Όσο μεγαλύτερη υγρασία έχουν τόσο ευκολότερα αλλοιώνονται, γι' αυτό επιβάλλεται η άμεση κατανάλωσή τους ή συντήρησή τους σε ψυγείο. Ακόμη αναπτύσσονται μικροοργανισμοί, οι οποίοι παράγουν ανεπιθύμητα αέρια που το διογκώνουν. Οι λεγόμενοι ευρωτομύκητες σχηματίζουν έγχρωμες κηλίδες στην επιφάνειά του, κοινώς μουχλιάζει, ενώ ταγγίζει το λίπος του.

Πόσον καιρό διατηρείται το τυρί; Τα μαλακά τυριά καλό είναι να καταναλώνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα από την αγορά τους. Σε γενικές γραμμές, όσο σκληρότερο είναι το τυρί τόσο περισσότερο χρόνο διατηρείται. Ωστόσο το τυρί εξακολουθεί να ωριμάζει, ανεξάρτητα από το πόσο καλά είναι αποθηκευμένο. Τα σκληρά τυριά διατηρούνται για κάποιους μήνες, ενώ τα μαλακότερα διατηρούνται μία με τρεις εβδομάδες αφού ανοιχθούν, αν φυλάσσονται σε αεροστεγές δοχείο. Επίσης το τυρί διατηρείται περισσότερο καιρό όταν είναι κομμένο σε κομμάτια παρά όταν είναι τριμμένο.

Πώς διατηρείται καλύτερα το τυρί στο ψυγείο; Το τυρί πρέπει να φυλάσσεται σε Θερμοκρασία +2°C ως + 4°C στην αρχική του συσκευασία (πλαστική σακούλα ή δοχείο). Αφού ανοιχθεί καλύτερα διατηρείται σε διαφανή μεμβράνη, αλουμινόχαρτο ή πλαστικό δοχείο συντήρησης τροφίμων, που το βοήθα να διατηρεί τη υγρασία του. Τυριά με έντονη μυρωδιά, όπως η φέτα, καλό είναι να φυλάσσονται σε ξεχωριστό δοχείο, για να μη μεταφέρεται η μυρωδιά σε άλλα τρόφιμα.

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να λιώσει το τυρί; Το τυρί λιώνει γρηγορότερα όταν είναι κομμένο σε μικρά κομμάτια ή τριμμένο. Όταν προσθέτετε τυρί σε φαγητό που βράζει, χαμηλώστε τη φωτιά και ανακατεύετε συνεχώς με ξύλινο κουτάλι. Η δυνατή φωτιά σκληραίνει το τυρί και το μετατρέπει σε λεπτές ίνες. Όταν φτιάχνετε σάλτσα με τυρί, βάζετε το τυρί στο τέλος και ανακατεύετε ώσπου να αρχίσει να λιώνει.

Πρέπει να πετάξω το τυρί που αρχίζει να έχει σημάδια μούχλας; Αφού το τυρί ανοιχθεί από τη αρχική συσκευασία του και παραμείνει κάποιες ημέρες στο ψυγείο, είναι πολύ πιθανό να παρατηρηθούν σημάδια μούχλας στην εξωτερική επιφάνειά του. Παρ' ότι οι περισσότερες μορφές μούχλας είναι αβλαβείς για τον οργανισμό, για να είστε πιο ασφαλείς, αφαιρέστε με το μαχαίρι περίπου 2 εκ. από την επιφάνεια του τυριού όπου παρατηρείται μούχλα. Καταναλώστε το υπόλοιπο τυρί σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Υπάρχει διαφορά στην περιεκτικότητα ασβεστίου στα μαλακά τυριά σε σχέση με τα σκληρά; Η συγκέντρωση ασβεστίου στα γαλακτοκομικά προϊόντα διαφέρει σημαντικά από προϊόν σε προϊόν, ανάλογα με το είδος και την τεχνολογία παραγωγής. Είναι μεγαλύτερη στα σκληρά τυριά σε σχέση με τα μαλακά και μειώνεται με την αύξηση της λιποπεριεκτικότητας του τυριού. Εκατό γραμμάρια μαλακού τυριού καλύπτουν το 30%-60% των ημερήσιων αναγκών σε ασβέστιο ενός ενήλικου ατόμου, ενώ ίση ποσότητα σκληρού τυριού τις καλύπτει πλήρως. Για παράδειγμα, 100 g νωπή μυζήθρα καλύπτουν το 17%ο των ημερήσιων αναγκών ασβεστίου ενός ενηλίκου, μια μερίδα φέτα (65 g) καλύπτει το 40%ο, μια μερίδα κεφαλοτύρι (55 g) το 55%, ενώ μια μερίδα γραβιέρα (55 g) καλύπτει το 68% των αντιστοίχων αναγκών.

Τι να προσέχουμε;

α/ Τη διόγκωση λόγω παραγωγής αερίων από μικροοργανισμούς (στα σκληρά τυριά).

β/ Την αμμώδη υφή (λευκοκίτρινους κόκκους).

γ/ Τη μαύρη υφή (φαιό ή μαύρο χρώμα).

δ/ Τη θερμοκρασία συντήρησης (κάτω των 4 βαθμών).

ε/ Το χρώμα και την οσμή.

Γιαούρτι

  Γιαούρτι είναι το γαλακτοκομικό προϊόν που παράγεται από τη ζύμωση του γάλακτος με τη δράση συγκεκριμένων μικροοργανισμών. Οι μικροοργανισμοί αυτοί πρέπει να είναι άφθονοι και ζωντανοί στο τελικό προϊόν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, γιατί στη δράση τους οφείλονται οι ευεργετικές ιδιότητες του γιαουρτιού. Το γιαούρτι είναι μια πολύ θρεπτική και εύπεπτη τροφή, κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και φυσικά για όλες τις φάσεις της ανάπτυξης. Περιέχει υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών, ασβεστίου, φωσφόρου, ψευδαργύρου, βιταμινών Α, Β2 και Β12. Ο συνδυασμός όλων αυτών των συστατικών συμβάλλει στη γρήγορη ανάπτυξη του οργανισμού και στη διατήρηση της υγείας του ανθρώπου. Συγκεκριμένα οι πρωτεΐνες αποτελούν τα σημαντικότερα «δομικά» συστατικά για την αύξηση των οργάνων και του σκελετού και κυρίως για την ανάπτυξη των μυών. Η βιταμίνη Α προστατεύει την όραση και τα δόντια, ενώ είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του δέρματος, η Β2 χαρίζει ενέργεια στον παιδικό οργανισμό και η Β12, εκτός από τη βοήθεια που προσφέρει στην απορρόφηση των συστατικών, συμβάλλει στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. Περιέχει επίσης ζωντανούς μικροοργανισμούς (οι οποίοι προκύπτουν μετά τη ζύμωση του γάλακτος) οι οποίοι ρυθμίζουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας, που είναι σημαντική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου και την αποφυγή γαστρεντερικών προβλημάτων. Το γιαούρτι έχει αντισηπτικές ιδιότητες λόγω μιας ουσίας του περιέχει, του γαλακτικού οξέος, που εμποδίζει τη ζύμωση και την απορρόφηση των τοξινών. Παράγει ουσίες και φυσικά αντιβιοτικά ικανά να καταστρέψουν βακτηρίδια που προκαλούν ασθένειες (όπως, λόγου χάρη, φυματίωση).

  Οι πρωτεΐνες στο γιαούρτι είναι υψηλής βιολογικής αξίας, ενώ η ποιότητά τους είναι ανώτερη από του γάλακτος. Η ποσότητά τους μάλιστα, όπως και εκείνη του ασβεστίου, είναι αρκετά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του γάλακτος γιατί όλα τα συστατικά περιέχονται σε συμπυκνωμένη μορφή. Συγκεκριμένα οι πρωτεΐνες αυτές χωνεύονται πιο εύκολα, διότι είναι περισσότερο τρωτές στα ένζυμα της πέψης. Πράγματι, στο γιαούρτι γίνονται αρκετές ζυμώσεις με αποτέλεσμα να αφομοιώνεται (κατά 93%) από το έντερο πολύ πιο εύκολα από ό,τι το γάλα. Τα πλούσια Θρεπτικά συστατικά που περιέχει το γιαούρτι και οι σχετικά λίγες Θερμίδες συμβάλλουν στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

Ο δωδεκάλογος του γιαουρτιού

1. Οι μικροοργανισμοί του γιαουρτιού κάνουν κάποια από τα συστατικά του γάλατος πιο εύχρηστα και ευκολότερα αφομοιώσιμα μια τον ανθρώπινο οργανισμό.

2. Βοήθα στην καλύτερη αξιοποίηση του ασβεστιου, του φωσφόρου και του σιδήρου του γάλακτος.

3. Διευκολύνει την πέψη.

4. Βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντερικού συστήματος.

5. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι ευεργετικό σε περιόδους ανάρρω­σης αρρώστων.

6. Βοηθά στην ανάπτυξη και στη σωματική διάπλαση των παιδιών, λόγω της περιεκτικότητάς του σε ασβέστιο, φώσφορο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

7. Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να καταναλώσουν γάλα γιατί τους προκαλεί πόνους στην κοιλιά, διάρροια και φούσκωμα. Αυτά τα συμπτώματα οφείλονται στην αδυναμία τους να πέψουν τη λακτόζη, το φυσικό σάκχαρο που περιέχει το γάλα. Κατά τη μετατροπή του γάλακτος σε γιαούρτι η λακτόζη μειώνεται κατά 20%-30%. Αποτέλεσμα αυτής της μείωσης είναι ότι το γιαούρτι αποτελεί τροφή εύπεπτη ακόμη και για ανθρώπους που δεν μπορούν να πιουν γάλα.

8. Το γιαούρτι, εξαιτίας του γαλακτικού οξέος που περιέχει, έχει μια ελαφρά όξινη και ευχάριστη γεύση και συντηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι το φρέσκο γάλα.

9. Τα γιαούρτια είναι όξινα προϊόντα. Για τον λόγο αυτό, αν παραχθούν κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες υγιεινής, μπορούν να συντηρηθούν χωρίς την παρουσία συντηρητικών.

10. Το γάλα που προορίζεται για την παρασκευή γιαουρτιού θερμαίνεται στους 95°C για περίπου 10-15 λεπτά ή και σε άλλους ισoδύναμους συνδυασμούς θερμοκρασίας -χρόνου. Η παστερίωση του γάλακτος είναι απαραίτητη για να καταστραφούν όλα τα παθογόνα μικρόβια, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι το γάλα είναι ασφαλές και απαλλαγμένο από όλους τους παθογόνους μικροοργανισμούς που πιθανόν να βρίσκονται σε αυτό.

11. Στο γιαούρτι έχει ζυμωθεί μέρος των σακχάρων του γάλακτος (λακτόζη) σε γαλακτικό οξύ, με αποτέλεσμα να μην ενοχλούνται αυτοί που παρουσιάζουν δυσανεξία στο γάλα και να είναι πιο εύπεπτο από το γάλα.

12. Οι ευεργετικές ιδιότητες του γιαουρτιού, η ελαφριά του γεύση και το γεγονός ότι απoτελεί μια από τις πιο εύπεπτες τροφές, του δίνουν τη δυνατότητα να μπορεί να καταναλωθεί όλες τις ώρες. Έτσι μπορεί να καταναλωθεί στο γραφείο αντί για το μεσημεριανό φαγητό, σαν επιδόρπιο και φυσικά να αντικαταστήσει το βραδινό γεύμα. Προτείνεται η κατανάλωσή του μετά από θεραπεία ασθενών με αντιβιοτικά ή ακτινοβολίες, για να αποτρέψει την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών στο εντερικό τους σύστημα (ενισχύοντας τους καλούς μικροοργανισμούς σε αυτό).

Πηγή:  http://www.incardiology.gr/odigies/galaktokomika.htm